۲۸ اردیبهشت ماه مصادف با ۱۸ماه مه روز جهانی موزه است. شورای بین‌المللی موزه که زیرنظر یونسکو فعالیت می‌کند در بندهای سوم و چهارم اساسنامه خود موزه را این گونه تعریف کرده‌است:
«موزه مؤسسه‌ای‌ست دائمی و بدون هدف مادی که درهای آن به روی همگان باز است و در خدمت جامعه و پیشرفت آن فعالیت می‌کند. هدف موزه‌ها، تحقیق در آثار و شواهد به‌جای‌مانده انسان و محیط زیست او، گردآوری آثار، حفظ و بهره‌وری معنوی و ایجاد ارتباط میان این آثار، بویژه به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره معنوی است.»
از ۱۹۲ کشور جهان، فقط ۱۰ کشور دارای سابقه تاریخی بیش از هزار سال هستند و از این ۱۰ کشور نیز ایران، یونان، مصر و روم تاریخی چند هزار ساله دارند که با این حساب شاید کمتر کشوری مانند ایران استحقاق این را دارد که با احداث موزه در همه حوزه ها هویت خویش را در معرض نگاه جهانیان ،در دسترس پژوهشگران، محققان، مستشرقان و مورخان قرار دهد.
تاریخ ادبیات ایران و متونی چون گلستان سعدی، تاریخ ابوالفضل بیهقی، مخزن الاسرار نظامی، حدیقه سنایی، مثنوی معنوی جلال الدین مولوی و دیوان حضرت لسان الغیب و صدها عنوان دیگر و از جمله ستاره پرفروغ علم و ادب و حکمت ایران شاهنامه فردوسی به انضمام آثار باستانی باقیمانده از دل قرون و اعصار حکم موزه ای رادارد که خشت خام تاریخ و تمدن ایران راهمانند آینه ای پیش روی همگان قرار می دهد.
شاهنامه فردوسی موزه ای است در قالب شعر واسطوره که تاریخ را به تصویر می کشد. پرده خوانی به عنوان شاید نخستین نسخه پاور پوینت که بعدها به کمک داستانهای اساطیری و تاریخی شاهنامه می آید آن را از یک موزه صرفا اسنادی به موزه دیداری بدل می کند، شاهنامه را به قلب جامعه می برد و در معرض نگاه مردم کوچه و بازار قرار می دهد.
موزه ها افزون بر ارائه اسناد تاریخی در بخش دیداری خود تاریخ را بازسازی و از روش آموزش تصویری از گسست تاریخی جلوگیری می کنند . ملتی که از تاریخ خود در بخشهای مختلف جدا شود لنگر نگهدارنده و آونگ تعادل خود را از دست می دهد . مگر می شود بدون ریشه زندگی کرد؟
موزه ها به جوامع بشری هویت می دهند، به جامعه اعتماد به نفس می بخشند، امروز را به دیروز می پیوندند و نمی گذارند ملتها در وانفسای تهاجم فرهنگی از ریشه ببرند و از خاک دیگر برویند.
احداث موزه صنعت نفت در کشوری که نفت آن بیش از یکصد سال قدمت دارد و تاریخ سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی و رویدادهای مهم بین المللی با این سرمایه ملی و نعمت خدادادی در آمیخته است کاری است کارستان وضرورتی غیرقابل انکار. ضرورتی که اسناد و تصاویر و تجهیزات را از دل گذشته به زمان حال می آورد، به تماشای عموم می گذارد و در معرض نگاه و بهره برداری متخصصان و مورخان و محققان قرار می دهد.
در اهمیت و ضرورت احداث موزه صنعت نفت همین بس که «این موزه در شرائطی تاسیس می شود که نه تنها کشورهای دارای پیشینه در صنعت نفت، مانند آمریکا و روسیه که حتی کشورهایی که در دوره کوتاهی تولید قابل توجهی داشته و اکنون تنها مقادیر ناچیزی نفت تولید می کنند مانند فرانسه و حتی کشورهایی که تولیدشان به طور کامل متوقف شده است مانند ترکیه، موزه ای را تحت عنوان نفت ایجاد کرده اند.»
این حق مردم ایران است که با سهولت تمام تاریخ شفاهی ، مکتوب و تصویری صنعت نفت کشور، فراز و فرودهای آن و نحوه عبور از سدهای سیاسی را که بیگانگان بر سر راه آن برای رسیدن به منافع خویش درست می کردند،ببینند و بخوانند.
موزه صنعت نفت که آمیزه ای است از گزارش خدمت و گاهی خیانت ایادی خارجی و دستهای آلوده داخلی به جای این که هر ورقش در گوشه ای خاک بخورد و برای همیشه محو و نابودشود یکجا جمع می آورد و پیش روی ما قرار می دهد... از چاه شماره یک به عمق ٣٦٠ متر که نام نخستین چاه نفت خاورمیانه است ودر منطقه مسجد سلیمان در استان خوزستان در منطقه‌ای به نام میدان نفتون درمنطقه دره خرسون (دره خرسان) قرار دارد ودر ۵ خرداد ١٢٨٧ شمسی به نفت رسیده است تا استخراج روزانه ۳۶هزار لیتر (معادل ۸هزار گالن) که با نیروی محرکه بخار آب استخراج انجام می شود تا اسناد و تصاویر مربوط به قرار دادویلیام ناکس دارسی و اتفاقات تاریخی پس از آن تا انتقال نفت که در ابتدا بار الاغ و استر می کردند و در ادامه راه به شبکه فعلی خطوط انتقال رسیده است تا صدها عکس و سند وتجهیزات مختلفی که گواه بر سیر تاریخی تحول صنعت نفت در حوزه های بالا دستی و پایین دستی است به عنوان پک پژوهشگاه در دسترس ملت ایران قرار می دهد.
با تاسیس موزه صنعت نفت می توان آبادان و تاریخچه احداث پالایشگاه آن درسال ١٢٩١ با ظرفیت ٢٥٠٠بشکه در روز كه در مقطعي با ظرفيت 600000 بشكه در روز عنوان بزرگترين پالايشگاه جهان را به خود اختصاص مي دهد و در حال حاضر با ظرفيت 350000 بشكه در روز فعال است را در یک مجموعه دید و سیر تحول آن را قدم به قدم دنبال کرد.
موزه صنعت نفت تاریخ این صنعت حیاتی را از انجماد در می آورد و سیر تاریخی آن را روان می سازد .
آبادان را در تهران و تهران و جای جای کشور پهناور ایران را که به نوعی به این صنعت وابسته است،در آبادان به نمایش می گذارد.
موزه صنعت نفت، وقایع ملی شدن صنعت نفت را به عنوان رویدادی مهم ـ نه فقط در عرصه داخلی که در سطح منطقه ای و جهانی تا نقش نفت در وقایع شهریور ١٣٢٠ زمانی که متفقین از ایران به عنوان پل پیروزی استفاده کردند تا آنجا که چرچیل در کتاب «بحران جهانی» خود می نویسد: در چهار سال جنگ اول ،ادارات دولتی انگلیس در اثر استفاده از قرار داد با شرکت نفت ایران و انگلیس و خرید نفت به قیمت نازل تر از بازار ٧٥٠٠٠٠٠ لیره نفع برده اندو ... را به روشنی به ما نشان می دهد.
دوران هشت ساله دفاع مقدس و مناطق نفتی ایران که نه تنها در خط مقدم نبرد قرار داشتند، بلکه تاسیسات نفتی، به عوان مهمترین هدفهای نظامی در دوران جنگ بارها و بارها مورد تهاجم قرار گرفت، موزه نفت به عنوان بخش مهمی از تاریخ کشور به ما عرضه می کند.
نماد فکر بکر ایرانی در ملی کردن صنعت نفت به رهبری دکتر محمد مصدق تا دانش و هنر همه مهندسین و پژوهشگران تا دستان زحمتکش همه کارکنان و کارگران که طی بیش از یک قرن صنعت نفت کشور را دست به دست به جایگاه فعلی رسانده اند مجموعه ارزشمندی است که در موزه صنعت نفت کشوربه صورتی ماندگار ارائه خواهد شد.
در شرائطی که موزه ها رهنمودی هستند برای دنیای سردرگم امروز ،تاسیس موزه صنعت نفت ایران به عنوان یک وظیفه ملی، چراغ راه آینده است.
سید حسین طاهری
