صفحه اول
درهریک از بخشهاي مختلف،فرآورده هاي نفتی گوناگونی به مصرف می رسد كه وضعیت كمّی مصرف آنها دربخشهاي مختلف،اهمیت استراتژیک آنها را دربخش های مذکور نشان می دهد. وضعیت مصرف فرآورده هاي نفتی در بخش حمل و نقل با توجه به اینکه سهم بسزایی در تراز انرژی کل کشور دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است.
آنچه كه از کتاب ترازنامه انرژی کل کشور می توان اقتباس کرد این است که درسال 1394 فرآورده هاي بنزین موتور و نفتگاز به ترتیب باسهم 48/5 و 36/7درصدازمجموع انرژي مصرفی بیشترین مصرف رادرای نبخش داشته اند. روند مصرف بنزین موتورعلیرغم ادامه اعمال قانون هدفمندي یارانه ها افزایشی بوده است به دلایلی ازجمله افزایش ناوگان خودرو، تثبیت قیمت وبالابودن نرخ تسعیر ارز و در نتیجه شكاف قیمتی زیاد با قیمتهاي رایج دركشورهاي همسایه كه احتمال خروج این فرآورده را از مسیر توزیع غیر رسمی را ایجاد كرده است. مصرف نفتگاز كه در دوره 94 - 1384 با رشد میانگین سالانه 0/3 درصدي مواجه بوده، با اعمال كنترل و روش منطقی كردن عرضه نفتگاز به بخش حمل ونقل در چارچوب مرحله نخست طرح پایش، درسال 1394 نسبت به سال قبل رشد كاهشی26/8 درصدي را تجربه كرده است. البته مصرف سایر فرآورده ها نظیر نفتكوره )سوخت كشتیهاي داخلی( وسوختهاي هوایی نیز درسال 1394 كه به ترتیب سهم 11/6 و3/1 درصد ازمجموع انرژي مصرفی رادر این بخش تشكیل میدهند، درحالی كه مصرف نفتكوره براي سوخترسانی به كشتیها به دلیل گشایشی كه در بخش حمل ونقل دریایی در سالهاي اخیر ایجادشد با رشد افزایشی قابل توجه 19 درصدي درسالهاي اخیر و26/8درصدي در سال 1394 نسبت به سال قبل مواجه شده است. شایان ذكر است كه مصرف سوختهاي هوایی در این بخش به دلیل افزایش پروازهاي داخلی و خارجی با سهم 3/1 درصدي ،رشد افزایشی 3 درصدي را نسبت به سال قبل تجربه كرده است. با توضیحات فوق به طور كلی در مجموع مصرف فرآوردههاي نفتی در این بخش در دوره 94 - 1384 ،به طور میانگین 1/4درصد رشد داشته و در سال 1394 نیز نسبت به سال قبل همچنان رشد كاهشی 3/2 درصدي داشته است.
مصرف انرژی در این بخش (بدون در نظر گرفتن سوخت کشتی های بین المللی) از252/82 میلیون بشکه معادل نفت خام در سال 1384 با متوسط رشد سالانه 1/8 درصد به 303/98 میلیون بشکه معادل نفت خام، با سهم 24/1 درصد از مصرف کل انرژی نهایی در سال 1394 افزایش یافته است. مصرف سوخت های بخش حمل و نقل شامل بنزین موتور، نفت گاز، نفت کوره، سوخت کشتی (داخلی) و سوخت های هوایی و در سال های اخیر گاز مایع، گاز طبیعی فشرده و برق ( مترو و اتوبوس های برقی) می باشند. سهم بنزین موتور در سال 1384 بالغ بر 52/8درصد مصرف نهایی این بخش بوده که به علت جایگزینی این فرآورده با سوخت گازمایع و گاز طبیعی به حدود 46/7 درصد در سال 1394 کاهش یافته ولی مقدار آن نسبت به سال قبل به دلیل افزایش ناوگان سواری با افزایش 2/2 درصدی روبرو بوده است. سهم مصارف داخلی نفت وگاز نیز از 41 درصد در سال 1384 با توجه به کنترل در بخش توزیع و جایگزینی این فرآورده با گاز، به حدود 35/5 درصد در سال 1394 کاهش یافته است و از نظر مقدار نسبت به سال قبل با حدود 15/5درصد کاهش همراه بوده است. به طور کلی میزان مصرف نهایی بخش حمل و نقل در سال 1394 نسبت به سال قبل علیرغم افزایش ناوگان حمل و نقل و افزایش مصرف بنزین، به علت نظارت و کنترل توزیع نفت گاز که پیش از این به علت عدم سهمیه بندی و پایین بودن قیمت این فرآورده به مصرف بی رویه آن و همچنین عرضه سوخت خارج از مسیر توزیع رسمی منجر شده بود، کاهش قابل توجهی یافته است که این کاهش بدون در نظر گرفتن سوخت کشتی های بین المللی (بانکرینگ) برابر با 5/5 – درصد و با درنظر گرفتن بانکرینگ برابر با 3/5– درصد بوده است. در بخش حمل و نقل سهم گاز طبیعی به عنوان سوخت جایگزین، از 0/7 درصد در سال 1384، به 15 درصد در سال 1394 افزایش یافته است و از نظر مقدار نسبت به سال قبل به علت افزایش ناوگان و بهبود وضعیت پایداری گاز و عدم قطع سوخت جایگاه های CNG در زمستان با افزایش 4/2 درصدی روبرو بوده است. مصرف گاز مایع از مصرف نهایی این بخش که در سال 1384 حدود 0/57 درصد بوده به علت خروج خودروهای قدیمی از سرویس در سال 1394 به 0/04 درصد کاهش یافته است. ضمنا با شروع به کارگیری برق در سیستم حمل و نقل عمومی (اتوبوس برقی و مترو)در سالهای اخیر، سهم این حامل انرژی این بخش در سال 1384 از 0/024درصد به 0/074درصد در سال 1394 رسیده است که نسبت به سال قبل از نظر مقدار حدود 18 درصد رشد داشته است.
روند مصرف فرآورده های نفتی در زیر بخش های مختلف در سال های 1384-1394
مصرف نهایی انرژی در بخش حمل و نقل
