فراز سجده‌ای

رییس اندازه‌گیری وصحه‌گذاری/HSE

سال 1395را رهبر معظم انقلاب بر اساس اولویتهایی که در سطوح بالای مدیریتی کشور شناسایی شده "سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل" نامگذاري كردند، نامی که الهام بخش آن است که سال جدید تمرکز بیشتری بر ایجاد استقلال اقتصادی و افزایش ظرفیت منابع داخلی و کاهش وابستگی و ایجاد استقامت در مقابل فشارها و خطرهای پیش بینی شده و نشده  بايد داشته باشد . از سویی سال گذشته سالی بود که ایران برای اولین بار در کنفرانس COP21 پاریس تعهدات داوطلبانه‌ای را در راستای کاهش انتشار کربن خود تا سال 2030 در چارچوب (1)INDC ارائه داد و در این سند متعهد شد که به صورت مشروط تا سال 2030 انتشار کربن خود را به میزان 12% نسبت به (BAU(2کاهش دهد. تعهدی که که بر اساس محاسبات دفتر تغییر اقلیم سازمان محیط زیست به معنای حدود  210 میلیون تن انتشار کمتر در سال 2030 خواهد بود. البته برای محاسبه کاهش انتشار در طول دوره رسیدن به این سال مسلما بایستی کاهش انتشار تجمیعی بدست آید چرا که روند رسیدن به این میزان از سال 2020 آغاز خواهد شد. شاید بد نباشد گفته شود که میزان تعهدی که ایران برای کاهش انتشا رداده است در مقایسه با برنامه‌های موجود و سیاستهای کلی اصلاح الگوی مصرف محافظه‌کارانه است ولی با مقایسه سیاستها با آن چه در این سالها به وقوع پیوسته است شاید بتوان آن را واقع‌گرایانه خواند.

با توجه به آن که حدود 90 درصد سهم انتشار گازهای گلخانه‌ای به دی‌اکسید کربن اختصاص دارد و  این سهم بیشتر مرتبط با انرژی می‌شود، استفاده از اقدامات کارایی انرژی در درجه اول و سپس انرژیهای تجدیدپذیر  می‌تواند نقش بزرگی در برآورده کردن  این سهم ایفا کند.

کشور ما در برنامه ششم توسعه خود پیش بینی رشد 8 درصد کرده است که طبق برنامه بایستی یک سوم این رشد از بهره‌وری حادث شود. معمولا کشورهایی که برنامه رشد اقتصادی جاه‌طلبانه دارند زیر بار تعهدات کاهش انتشار نمی‌روند چون این رشد، افزایش مصرف انرژی و طبعا افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای را می‌طلبد. بر اساس همین موضوع هم کشورهای در حال توسعه در تعهدات داوطلبانه خود معمولا کاهش انتشار نسبت به وضعیت معمول (BAU) اعلام کرده‌ اند در حالی که کشورهای توسعه یافته که آهنگ رشد اقتصادی آنها کند یا راکد است سالی را برای اوج انتشار(3) اعلام کرده و پس از آن کاهش خواهند داشت.

گزارشی که آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) چند روز پیش منتشر کرد حاوی خبر امید بخشی بود و آن این که در سال 2015برای دومین سال متوالی انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با انرژی علیرغم رشد اقتصادی حدود 3 درصد، در عدد 32/1 میلیارد تن ثابت مانده و به اصطلاح وابستگی رشد اقتصادی و انتشار گازهای گلخانه‌ای از بین رفته است. آژانس دلیل عمده قطع این وابستگی را کارایی انرژی و رشد انرژیهای تجدیدپذیر می‌داند. در سال 2015 حدود 90% تولید  جدید برق از انرژیهای تجدیدپذیر و بخصوص باد بود . دو کشور منتشر کننده بزرگ گازهای گلخانه ای یعنی چین و ایالات متحده امریکا در سال 2015 کاهش انتشار داشتند.. چین به دلیل کاهش مصرف ذغال سنگ و حرکت به سمت صنایع با انرژی بری کمتر و کاهش انتشار در بخش نیروگاهی به میزان 1/5% کاهش انتشار و امریکا با سوئیچ کردن عمده از ذغال سنگ  به گاز طبیعی در بخش نیروگاهی خود به کاهش انتشار 2% دست یافت. گزارشی مخصوصی که آژانس در ماه ژوئن در خصوص انرژی و کیفیت هوا منتشر خواهد کرد، به صورت خاص به نقش بخش انرژی در آلودگی هوا و اثرات آن از جمله مرگ میرهای زودرس ناشی از آن خواهد پرداخت.

دوره آموزشی که در هفته‌های پایانی سال گذشته همراه تعدادی از همکاران صنعت نفت در ژاپن با همکاری جایکا و انجمن مهندسی نفت ژاپن در خصوص مدیریت کربن گذراندیم، مهمترین فرصتها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مرتبط با صنعت نفت را در کارایی انرژی ، کاهش فلرینگ و استفاده از مخازن نفت برای تزریق CO2 به منظور ازدیاد برداشت(EOR) و CCS می دانست. (فرصتهایی که بدلیل وفور مخازن نسبتا قدیمی قابل توجه است.)

در روزهای پایانی سال خبر نویدبخشی دال بر عقد قرارداد شرکت نفت و گاز اروندان با بخش خصوصی برای تبدیل گاز همراه به برق و LPG منتشر شد قراردادی که علاوه بر این که ظرفیتی معادل نیروگاه اتمی بوشهر یعنی 100 مگاوات در روز تولید خواهد کرد، قفل عقد قراردادهای مشابه را برای حذف تدریجی فلرینگ و بهره‌گیری از این نعمت خداداد  به صورت موثرتر و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای  با بخش خصوصی گشود.

تزریق CO2 در مخازن نفتی برای ازدیادبرداشت و ذخیره به صورت (CCS) سالهاست که در برنامه های وزارت نفت قرار دارد ولی هنوز برای آن اقدام عملی موثری صورت نپذیرفته است. امید آن می رود که در آینده نزدیک شاهد استفاده از این روشها برای  دستیابی به تولید بیشتر و نیز برآوردن تعهدات کشور برای کاهش انتشار باشیم. لازم به ذکر است که از سال 2012،  CCS به عنوان متدولوژی شناخته شده برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای  معرفی شده است.

در زمینه کارایی انرژی در سال گذشته شاهد تصویب قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و  طرحهای متعدد در قالب ماده 12 این قانون بودیم. طرحهایی که علاوه بر حرکت در راستای اقتصاد مقاومتی در راستای اقتصاد کم کربن نیز خواهند بود. مسیری که کشور در قالب برنامه ششم توسعه و  تا سال 2020 و شروع تعهدات کشور در قالب NDC باید در مسیر آن حرکت کند.

از سویی استقرار سیستم مدیریت انرژی در صنعت نفت به عنوان تکلیفی که توسط وزیر محترم نفت در سال گذشته بر عهده شرکتهای اصلی و وابسته گذاشت گامی بس مهم در راستای ارتقای کارایی انرژی و بهره‌وری است. تکلیفی که از سال گذشته آغاز شد و امید آن داریم در سال جاری گوشه‌ای از نتایج آن مشاهده شود و در این زمینه صنعت نفت مانند بسیاری از زمینه‌ها طلایه‌دار خواهد بود.

دیده می‌شود که همه چیز در راستای آن قرار گرفته اند تا کشور در جهت اقتصاد مقاومتی و کم کربن حرکت کند پس اگر امسال سال اقدام و عمل است، این را می‌طلبد تا یکایک ما در راستای محقق شدن این هدف والا و ارتقای مشارکت کشورمان در عرصه جهانی و نیز قوت گرفتن آن برای استقامت در برابر تهدیدها، پای فشرده و کمر همت ببندیم...انشالله

فراز سجده‌ای

رییس اندازه‌گیری وصحه‌گذاری/HSE

7/1/95

[1] Intended Nationally Determined Contribution (INDC)

[2] Business As Usual

[3] Peak

نوشتن دیدگاه