آتنا ابراهیم زاده رجایی

کارشناس مهندسی نفت  (کارآموز – واحد پژوهش و فناوری )

  با وجود رابطه ی مثبت و تاریخی وفور منابع طبیعی با رشد صنعتی در بسیاری از کشورهایی که امروزه توسعه یافته به حساب می آیند، بنا بر سیر تاریخی از دهه ی 1950 مرتبط با کشورهای کم تر توسعه یافته خلاف این مسئله را بیان کرده اند که منابع طبیعی برای برخی کشورها بیشتر یک "نفرین" است تا "نعمت". در زمینه مقابله با آثار ذي ربط نفرین منابع باید توجه مناسبی به عواملي از جمله ميزان ظرفيت سياست گذاري توسعه، فساد، قدرت و ميزان تنوع بخشي صادراتي، ظرفيت مالي دولت، ساختار مالكيت بخش هاي خصوصي غيرمعدني و هيدروكربني و قابليت دولت در توسعه و پيش برد استراتژي هاي دوگانه ي رشد داشت]1[.

 کشورهایی که دارای حکمرانی شایسته هستند، سطح کارایی انرژی بالاتری را نسبت به دیگر کشورها تجربه می کنند]2[ .حکمرانی شایسته چندین مشخصه اصلی دارد: مشارکتی، مسئولیت پذیر، اجماع محور، شفاف، پاسخگو، اثربخش و کارا، منصفانه و همه گیر و پیرو قانون]3[ .اقتصادی که دارای درآمد سرشاری از نفت است و می تواند در آن فساد مالی، سرمایه گذاری کم، رابطه مبادله ی پایین و استانداردهای آموزشی کم به چشم بخورد، احتمالاً سودی از ثروت منابع اش دارا نیست]4[.توجه به عملکرد برخی کشورهایی که از ثروت طبیعی برخوردار هستند نشان دهنده این است که این ثروت ها می توانند گاهی سازنده و گاهی مخرب باشد. با توجه به تحلیل های برخی صاحب نظران اقتصادی و سیاسی، ثروت نفت می تواند موجب تحلیل یافتن بخش اقتصادی کشور گشته و اثرات منفی بر ساختار سیاسی کشور اعمال کند. به گونه ای که برخی این ثروت را به مثابه نفرین یاد می کنند، به این مفهوم که نحوه استفاده از این ثروت به گونه ای بوده است که نتایج مد نظر و مطلوبی از منظر توسعه و رفاه حاصل نگشته است، به طوری که گویی کشور دچار بیماری هلندی شده است ]5[.اصطلاحی که نخستین بار در مجله اکونومیست لندن در نوامبر سال 1977 ذکر شد]6[ .به دنبال کشف گاز طبیعی در هلند، این کشور به عنوان واردکننده گاز طبیعی، به صادرکننده آن بدل شد و درنتیجه آن عواید ارزی خارجی زیادی گریبان گیر این کشور شد. در پی این رخداد، قیمت ها به ویژه در بخش کالاهای غیر قابل تجارت و نرخ ارز افزایش یافت و متعاقب این اتفاق تولیدکنندگان و صادرکنندگان هلندی نه تنها قدرت رقابت پذیری و سهم خود از بازار جهانی را از دست دادند بلکه رشد اقتصادی در این کشور به شدت افت کرد]7[.با بکار بردن برخی روش ها و ابتکارات نهادی در زمینه حکمرانی شایسته نه تنها می توان از نفرین منابع اجتناب کرد بلکه می توان آن را به یک موهبت تبدیل کرد]8[.این موارد بر این اساس است که سوخت فسیلی ثروتی بین نسلی و همانند درختی است که باید ثمرات آن مورد استفاده قرار گیرند نه خود این درخت ]5[.

برای مشاهده متن کامل مقاله در این قسمت کلیک کنید.

نوشتن دیدگاه