محمدرضا فجرك ، رئيس امور بهينه سازي لوازم خانگي و تجاري شركت بهينه سازي مصرف سوخت
با شروع فصل سرما همه ساله در بسياری از مناطق کشور براي گرمايش منازل از بخاري های دودکش دار سنتی استفاده می شود. حتي در برخي منازلي كه مجهز به سيستم پكيج و شوفاژ مي باشند طراحي سيستم گرمايشي به گونه اي است كه در پاره اي از روزها كه سرما از حدي تجاوز مي كند از يك بخاري كمكي كه قبلا پيش بيني كرده اند بهره مي گيرند. بنابراين هنوز هم استفاده از بخاري در كشور ما بسيار متداول است و طبق آمار شركت ملي گاز ايران هنوز هم حدود هجده تا بيست ميليون بخاري گازسوز در كشور وجود دارد که هر سال بسته به شرايط مختلف درصد قابل توجهی از آنها در فصل سرما مورد استفاده قرار می گيرند.
درحال حاضر، با وجود اينكه شاهد توليد بخاري هاي سنتی با كيفيت، استاندارد و با رده برچسب انرژي D در كشور هستيم ولي متاسفانه هنوز هم برخي از بخاري هاي گازسوز موجود در بازار از لحاظ رده برچسب انرژي حتي در رده پايين تر از G قرار دارند و اين موضوع به منزله وجود پتانسيل صرفه جويي سالانه حدود يک ميليارد مترمكعب گاز طبيعي در سال درصورت جايگزينی بخاری های سنتی با بخاری های گازسوز دودکش دار هرمتيک هوشمند با رده برچسب انرژی A در کشور مي باشد. علت اصلي اين اتلاف انرژي بالا، ارزان بودن قيمت بخاري هاي داراي رده پايين انرژي به واسطه تكنولوژي پايين آنها مي باشد. البته عدم آگاهي خريدار نيز در مواردي مزيد علت است چرا كه مصرف كننده به برچسب انرژي توجهي ندارد يا از آن بي اطلاع است و غافل از آنست كه اين بخاري ارزان قيمت، سوخت بيشتري مصرف مي كند و مصرف سوخت بيشتر نيز هزينه هاي اضافي در دراز مدت به وي تحميل خواهد كرد. لذا به نظر می رسد هنوز هم تبليغات و اطلاع رسانی وسايل ارتباط جمعی درخصوص اتلاف انرژی وسايل گرمايشی برای ترغيب به خريد بخاری گازسوز دودکش دار با رده برچسب انرژی بالاتر کافی نبوده است.
براي آگاهي از وضعيت بخاري هاي گازسوز دودکش دار ابتدا بايد با نحوه كار و انواع آن آشنا شد. به طور کلی بخاري های گازسوز دودکش دار، براساس نحوه تأمين هواي مورد نياز براي احتراق و روش تخليه گازهاي ناشي از احتراق در دو دسته زير خلاصه می شوند:
بخاري هاي گروه B:
اين نوع بخاري های دودکش دار كه در حال حاضر در كشورمان رايج مي باشند، هواي مورد نياز احتراق را از محيط مصرف تأمين نموده و داراي يك دودكش براي خروج محصولات احتراق مي باشند. همچنين مكش محصولات احتراق در آنها در دودكش اتفاق مي افتد. بخاري هاي گروه B با تكنولوژي فعلي موجود در كشور در بهترين حالت ممکن حداكثر مي توانند در رده انرژي D و يا C (درصورت تلفيق انتقال حرارت جابجايی با تشعشعی سراميکی) قرار بگيرند.
در بخاري هاي گازسوز گروه B ، هواي احتراق مستقيما از داخل اتاق تامين مي شود و محصولات احتراق توسط دودكش به خارج از اتاقي كه بخاري در آن نصب شده است ، تخليه مي شود.
بخاري نوع B1 كه داري كلاهك تعديل است داراي چهار نوع زير است:
الف- بخاري نوع B11 كه براي مكش طبيعي دود طراحي شده است.
ب- بخاري نوع B12 كه داراي كلاهك تعديل بوده و فن آن قبل از كلاهك تعديل و بعد از مشعل قرار دارد.
ج- بخاري نوع B13 كه داراي كلاهك تعديل بوده و فن آن قبل از مشعل قرار دارد.
د- بخاري نوع B14 كه داراي كلاهك تعديل بوده و فن درون كلاهك تعديل قرار دارد.
استاندارد ملي اين نوع بخاري ها به شماره 1-1220 در مورد عملكرد (ويژگي ها و روش آزمون) و 2-1220 درمورد معيار مصرف و برچسب انرژي برای انواع بخاري ها تدوين شده است.
بخاري هاي گروه C:
در اين گروه، هواي لازم براي احتراق از فضاي نصب تأمين نمي شود و براي تخليه گازهاي ناشي از احتراق تجهيزات ويژه‌اي مورد نياز مي باشد. لذا تنها دودكش مجاز اين نوع بخاري ها از نوع دوجداره است، به طوري كه هواي موردنياز احتراق از جداره اطراف وارد بخاري شده و محصولات احتراق از جداره ميانی لوله خارج مي گردد. بديهی است که در اين فرآيند هواي ورودي پيش گرم نيز مي شود كه خود به كسب راندمان بالاتر كمك مي كند. در اين نوع بخاري ها در صورت استفاده از فن جابجايي هوا، رده انرژي A قابل دستيابي است (متناظر با راندمان خالص بيش از 85%). استفاده از قطعات خاص و لوازم پيچيده در اين نوع بخاري ها نظير مشعل توربو، كيت اتصالات دودكش دوجداره، بلوور جابجايي هواي گرم، بلوور مكنده محصولات احتراق، شير كنترل، ترموستات ، جرقه زن الكترونيكي و بورد كنترلي خاص و ... موجب مي شود كه قيمت تمام شده اين نوع بخاري افزايش چمشگيري يابد. متاسفانه استفاده از اين بخاري ها متاسفانه هنوز در كشورمان نهادينه نشده است ولي در كشورهاي همسايه همچون تركيه يا پاکستان در موارد زيادی مورد استفاده قرار می گيرند. استانداردهای ملي اين نوع بخاري ها به شماره 1-1220 و 19940 در مورد عملكرد (ويژگي ها و روش آزمون) برای اين گروه از بخاري ها تدوين شده است.
در خاتمه يادآور می شود که طبق استاندارد ملي به شماره 2-1220 رده بندي بخاري ها در برچسب انرژي به صورت زير مي باشد
همچنين بخاری های بدون دودکش از لحاظ طبقه بندی در کلاس بخاری های گروه A دسته بندی می شوند.
