بسمه تعالی

 بیطرفی که بیطرف نماند

روزنامه شرق :

عدم رای اعتماد به آقای حبیب اله بیطرف را می شود از چند جنبه مورد بحث و مداقه قرارداد.

اول آنکه گروهی در کشور مدعی آنند که اصولاً سد سازی کاری بیهوده است و باید گذاشت طبیعت کار خودش را بکند و ایجاد سد یا بقول آنان كشيدن  دیوار روی رودخانه ها ، رژیم طبیعی رودخانه و طبیعت را به هم می زند و باعث تغییر اکو سیستم می شود.

 این دسته از دوستان متأسفانه انسان و نیازهای اساسی انسان را جزء اکوسیستم نمی دانند و اثراتی که بشر در طبیعت از خود به جا می گذارد مانند از بین رفتن پوشش گیاهی، تغییرات در طبیعت و از جمله گرم شدن کره زمین بر اثر استفاده از سوخت های فسیلی و ایجاد فزاینده گازهای گلخانه ای (هرچند بعضی دانشمندان به این امر معتقد نیستندو افزایش گازهای گلخانه ای را در تغییرات اقلیمی موثر نمی دانند) كه باعث مي شود تغییرات در سطح کره زمین بوجود آید و بعضی نقاط جهان و از جمله فلات ایران متأسفانه متأثر از آن گردد و به سمت خشک شدن برود را مورد توجه قرار نمي دهند .

میزان 400 میلیارد متر مکعب نزولات جوی در سالهایی نه چندان دور، اکنون کاهش یافته ، زمان بندی بارش ها بهم خورده و در زمانی اندک، بیشتر بارش های سالانه نازل می شود كه جاری شدن سیل های مخرب بر اثر بارش های با شدت بالا در زمان کم از آن جمله است.

 در کشور ما یک سوم سرزمین از دو سوم بارش ها برخوردار است  و دو سوم بقيه  سرزمین تنها  ثلث نزولات جوی را دارا مي باشدكه  حتی در آن یک سوم برخوردار، نیز توزیع زمانی بارش ها با نیازهای آبی هم خوانی ندارد.

در این صورت تنها راه مدیریت آب در کشور برای تأمین نیازهای روزمره و توسعه کشور، تنظیم آب های سطحی و ایجاد تأخیر در جاری شدن روان آب ها برای تغذیه منابع آب زیرزمینی است. از طرفی مدیریت منابع برای جبران کمبودهای فراوان نیازهای آبی دشت مرکزی ایران چاره ای جز انتقال های بین حوزه ای ندارد.

در سال های دور مشاوران خارجی در مطالعات وسیع خود شبکه ای از سدهای مخزنی، تنظیمی، انحرافی و کانال های انتقال آب و اتصال حوزه های آبریز کشور را مد نظر قرار داده بودند كه بعد از انقلاب اسلامی نيز  نظر به نیاز توسعه کشور برنامه ریزی های وسیعی از جمله تهيه طرح جامع آب کشور انجام پذیرفت و مطالعات گذشته به هنگام شد.

 همزمان با توجه به تغییرات اقلیمی مشکلاتی بر سر راه توسعه صنعتی، اجتماعی کشور بوجود آمد که باعث گردید برنامه ریزان مدیریت کلان کشور به همراه مدیریت منابع آب در راستاي  برنامه ریزی جامع برای احداث سازه های آبی برای تنظیم روان آب ها و مدیریت آب کشور گام هاي اساسي بردارند.

بعد از پایان جنگ تحمیلی برنامه ریزی احداث سدهای مخزنی به صورت فزاینده ای شروع و کارهای اجرائی آن آغاز گردید به طوری که تعداد زیادی سازه های آبی در کشور احداث شد و همچنین تعدادي نيز  بعنوان مطالبات مردمی در دست احداث است.

 عملکرد این سازه های آبی در بحران خشک سالی های اخیر در گزارشی که شرکت مدیریت منابع آب ایران منتشر کرده آمده است كه در این جا به آن نمي پردازيم و تنها به نتایج و  نقش بی بدیل این سازه ها در مدیریت منابع آب از اين دريچه اكتفا مي كنيم كه  چنانچه این سازه ها نبود کشور دچار بحران آبی و همچنین تعارضات اجتماعی وسیع می گردید و مشکلات امنیتی بیشماری به بار مي آورد .

دوّم آنکه در زمان رأی گیری تعدادی از نمایندگان محترم در خصوص مسائل سدسازی و همچنین موضوع انتقال بین حوزه ای مطالبی را بیان نمودند که آقای بیطرف به صورت مبسوط پاسخ دادند ولی بعلت کمبود وقت شاید نتوانستند اصل مطلب را بیان نمایند.

 آنچه مسلم است تعدادي از  نمایندگان محترم بر اثر جوسازی های به ناحق صورت گرفته توسط کسانی که یا مدیریت منابع آب را نمی دانند و یا نمی خواهند بدانند تحت تأثیر قرار گرفته و مسائلی را به ایشان نسبت دادند که شاید ناشی از عدم آگاهی عزیزان است. یکی از مطالب بیان شده بحث پائین آمدن کیفیت برخی رودخانه ها بود که دوستان گرامی توجه ای به میزان فاضلاب های صنعتی، خانگی و کشاورزی شامل کود، سموم و املاحی که در اثر و شسته شدن خاک ها وارد سیستم می شود ننمودند . در اينجا اين پرسش مطرح است كه  آیا مسئولیت پساب های ورودی از طریق کشت و صنعت ها که وارد آب های سطحی می شود با آقای بیطرف بوده است؟! و یا عدم توجه این شرکت ها به لزوم تعبيه تصفیه خانه های مدرن برای جلوگیری از ورود آب های آلوده و شور به داخل رودخانه ها باعث بالارفتن میزان آلاینده ها و افزايش شوری آب آنهاست ؟

 قطعاً عدم وجود یک هماهنگی بین بخشی بین دستگاه های اجرائی و عدم رعایت موازین و استانداردها خود باعث بوجود آمدن این مشکلات شده است .

لذا ضمن مثبت دانستن توجه و حساسیت نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به بحث آب و اکوسیستم و تغییرات اقلیمی ، شايان ذكر است كه اکنون بستر زمانی مناسبی است  برای طرح لوایح مدرن و همه جانبه و چند نظامه، در جهت  هماهنگی بین بخشي ، الزام مصرف کنندگان آب به رعایت قوانین و مقررات ، تصویب قانون جرائم ویژه برای آلوده کنندگان اکوسیستم و ارائه ساز و کارهای مناسب قانونی و اقتصادی به وزارت نیرو برای اعمال حاکمیت ملّی بر رودخانه ها كه با اعمال آن مي توان هر روز شاهد اصلاح کیفیت و هماهنگی برای مدیریت بر منابع آب کشور بود.

قطعاً لزوم انجام طرح آمایش سرزمین از اوجب واجبات کشور است که سازمان برنامه و بودجه بایستی با تخصیص منابع لازم هرچه سریعتر این طرح را به انجام برساند .

عدم توجه به این طرح باعث تشدید تعارضات بین حوزه ای و اجتماعی و مغفول ماندن توسعه مناطق مختلف کشور شده  و انجام آن از سهم خواهي بدون توجه به مزیت های نسبی کشور جلوگيري خواهد نمود .

دكتر علي وكيلي

 معاون اسبق وزارت نیرو وعضو هیأت علمی موسسه بین المللی مطالعات انرژی

نوشتن دیدگاه