خطوط لوله نفت و فرآورده های نفتی

شبكه وسيع خطوط لوله انتقال نفت‌خام از مبادي توليد به پالايشگاه‌هاي كشور، فرآورده‌هاي استحصالي از پالايشگاه‌ها و همچنين فرآورده‌هاي وارداتي به نقاط مصرف كه در سراسر كشور پهناور ايران پراكنده ‌است، در حقيقت شريان‌هاي حياتي اقتصاد، صنعت و زندگي جامعه ايران است. رشد روز افزون به كارگيري مواد نفتي و گاز در صنايع، پالايشگاه‌ها، نيروگاه‌ها، خودروها و منازل و ايجاد تحول در فرهنگ بهره‌برداري از سوخت‌ها در مصارف عمومي و برخورداري ايران از منابع عظيم نفت و گاز، باعث شده كه هر روز شاهد افزايش شبكه‌هاي خطوط لوله براي انتقال مواد نفتي در اقصي نقاط كشور و حتي كشورهاي همسايه باشيم.

شركت خطوط لوله و مخابرات جهت تأمین بدون وقفه خوراك نفت خام پالايشگاه‌ها و سوخت موردنیاز كشور در سال 1394، با راهبري از طريق 11 منطقه عملياتي، به‌وسیله 14 هزار كيلومتر خط لوله، 186 مورد تأسيسات و ايستگاه‌هاي فشارشكن و ايستگاه‌هاي تقويت فشار و همچنين 215 ايستگاه مخابراتي همراه با بيش از 2 هزار كيلومتر فيبر نوري كه به موازات خطوط لوله كشيده شده است، انتقال نفت خام و فرآورده‌هاي نفتي را از مبادي توليد به مبادي مصرف انجام داده است. در حال حاضر 17 نيروگاه بزرگ به خط لوله فرآورده متصل هستند كه نفت‌گاز و نفت‌كوره آن‌ها از این طریق تأمین می‌شود. 

درسال 1394 حدود 52824 ميليون تن كيلومتر نفت خام و فرآورده‌هاي نفتي (از لحاظ حجمي167405/9 ميليون ليتر) به‌وسیله خطوط لوله جابجا شد كه از اين ميان 31465 تن كيلومتر نفت خام (از لحاظ حجمي 77998/7ميليون ليتر) و در حدود 21359 تن كيلومتر فرآورده‌هاي نفتي (89407ميليون ليتر) بوده كه درمجموع نسبت به سال گذشته 3/79 درصد كاهش كاركرد را نشان مي‌دهد.

بر اساس گزارش شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ، عملکرد حجمی انتقال فرآورده های نفتی با انواع وسایل حمل و نقل در سال 1394 و مقایسه آن با سال 1393 (واحد میلیون لیتر) در جدول زیر آمده است.

حجم انتقال فرآورده های نفتی با انواع وسایل حمل و نقل- ترازنامه هیدروکربوری کشور در سال 1394

آمار ياد شده نشان مي‌­دهد كه در سال 1394 حدود 55 درصد حجمي جابجايي فرآورده‌هاي نفتي به‌وسیله خط لوله انجام شده است.

انتقال نفت خام خوراك پالايشگاه‌ها

نفت خام خوراك پالايشگاه‌هاي كشور در سال 1394 از شركت ملي مناطق نفتخيز جنوب و شركت نفت مناطق مركزي ايران در جنوب به وسيله خط لوله منتقل شده و فقط خوراك پالايشگاه بندرعباس به وسیله كشتي از خارگ و خط لوله از قشم (نفت خام هنگام) و خوراك پالايشگاه لاوان مستقيماً در جزيره لاوان از نفت خام شركت نفت فلات قاره ايران تأمین و ارسال می‌شود.

آمار و اطلاعات مربوط به مسير، طول و كاركرد خطوط لوله انتقال نفت خام در سال 1394 در جدول زیر نشان داده شده است.

کارکرد و ظرفیت خطوط لوله انتقال نفت خام - ترازنامه هیدروکربوری کشور در سال 1394

همانگونه كه در جدول بالا نشان داده شده است در سال1394 خطوط لوله انتقال نفت خام خوراك پالايشگاه‌ها، 5/31464 ميليون تن كيلومتر (ازنظر حجمی 63576/8 ميليون ليتر) نفت خام را به پالايشگاه‌ها منتقل كرده‌اند كه در مقايسه با سال 1393، ازنظر كاركرد حجمي 3/26 درصد و ازنظر تن‌-كيلومتر جابجا شده 21/37 درصد كاهش نشان مي‌­دهدكه عمدتاً ناشي از كمتر شدن خوراك پالايشگاه­‌ها در سال 94 و متناسباً کاهش کارکرد مي­‌باشد.

استاندارد مصرف انرژی در خطوط لوله نفت خام

استاندارد و معیار مصرف انرژي تلمبه­خانه ها و خطوط انتقال نفت خام و فرآورده های نفتی با شماره استاندارد ملی 13377 در سال 1390 ، توسط شرکت بهینه سازی مصرف سوخت تدوین گردیده است.

هدف از این استاندارد، تعیین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی در تلمبه خانه ها و خطوط انتقال نفت خام و فرآورده های نفتی است. این استاندارد برای موارد زیر کاربرد دارد :

-         مدیریت مصرف انرژی در تلمبه خانه های نفت و فرآورده های نفتی

-         مدیریت مصرف انرژی در خطوط لوله نفت و فرآورده های نفتی

-         مدیریت مصرف انرژی در ایستگاه­های تقلیل فشار نفت و فرآورده های نفتی