آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش سالانه چشم‌انداز انرژی جهان اعلام کرد که در شرایط کنونی، تقاضا برای سوخت‌های فسیلی همچنان بسیار بالا خواهد بود و در چنین شرایطی جهان نمی‌تواند به هدف جاه‌طلبانه موافقت‌نامه پاریس برای محدود کردن افزایش میانگین دمای جهانی به ۱.۵ درجه سانتیگراد بیشتر از میانگین دمای دوران پیش از صنعتی شدن (۱۹۰۰-۱۸۵۰) دست یابد.
به گزارش شانا به نقل از مدیریت کل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت، آژانس بین‌المللی انرژی در تازه‌ترین گزارش چشم‌انداز انرژی جهان (WEO2023)، اعلام کرد که تقاضای جهانی سوخت‌های فسیلی تا سال ۲۰۳۰ به اوج خود می‌رسد زیرا تا آن زمان خودروهای برقی بیشتری وارد جاده‌ها می‌شوند و اقتصاد چین کندتر رشد می‌کند و به سمت انرژی پاک‌تر حرکت خواهد کرد.
طبق سناریوی آژانس بین‌المللی انرژی، پیش‌بینی می‌شود عرضه جهانی نفت با افزایش ۵ میلیون بشکه در روز، تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰۱.۵ میلیون بشکه در روز و تا سال ۲۰۵۰ به سطح ۵۴.۸ میلیون بشکه در روز محدود شود.
نکته حائز اهمیت اینکه ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی که به کشورهای صنعتی مشاوره می‌دهد، با دیدگاه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که پیش‌بینی می‌کند تقاضای جهانی نفت مدت‌ها پس از سال ۲۰۳۰ همچنان افزایشی باشد و خواستار سالانه ۶۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید در صنعت نفت تا سال ۲۰۵۰ است، تضاد دارد.
آژانس بین‌المللی انرژی بر اساس سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده دولت‌ها (STEPS) - به‌عنوان سناریوی پایه - پیش‌بینی می‌کند تقاضای جهانی نفت، گاز طبیعی و زغال‌سنگ در این دهه به حداکثر خود خواهد رسید. در این سناریو، سهم سوخت‌های فسیلی در عرضه جهانی انرژی که برای دهه‌ها حدود ۸۰ درصد باقی‌مانده بود، تا سال ۲۰۳۰ به ۷۳ درصد کاهش می‌یابد و انتشار دی‌اکسید کربن مرتبط با بخش انرژی جهان تا سال ۲۰۲۵ به اوج خود می‌رسد.
سهم نفت و گاز در ترکیب انرژی جهان تا ۲۰۵۰ کاهش می‌یابد
همچنین طبق این سناریو سهم نفت و گاز در ترکیب انرژی جهان تا سال ۲۰۵۰ به تقریباً نصف مقدار کنونی کاهش می‌یابد، به‌طوری که پیش‌بینی می‌شود سهم نفت در ترکیب انرژی جهان از ۳۰ درصد در سال ۲۰۲۲ به ۲۸ درصد در سال ۲۰۳۰ و به ۱۶ درصد تنزل یابد و سهم گاز (بدون کاهش انتشار) نیز از ۲۳ درصد در سال ۲۰۲۲ به ۲۱ درصد در سال ۲۰۳۰ و تا سال ۲۰۵۰ به ۱۱ درصد محدود شود.
این تحولات در ترکیب انرژی جهان افزون بر توسعه خودروهای برقی، در میان‌مدت به‌طور عمده ناشی از افزایش سهم انرژی خورشیدی در تولید برق خواهد بود که در سال ۲۰۳۰ بیشتر از کل برق تولید ایالات متحده، از محل این انرژی برق تولید خواهد شد و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در ترکیب تولید برق جهان از ۳۰ درصد کنونی به حدود ۵۰ درصد در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید. این سهم در سال ۲۰۵۰ به حدود ۸۲ درصد می‌رسد.
فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی در این باره تأکید کرد: گذار به انرژی پاک در سراسر جهان اتفاق می‌افتد و غیرقابل‌توقف است. مسئله «اگر» نیست، فقط مسئله «چقدر زود» است و هر چه زودتر برای همه ما بهتر است.
نمودار زیر در گزارش آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد که تقاضای جهانی برای سه سوخت فسیلی تا سال ۲۰۳۰ به اوج خود می‌رسد، در حالی که مصرف زغال‌سنگ پس از سال ۲۰۳۰ به‌شدت کاهش می‌یابد، مصرف گاز و نفت نزدیک به اوج خود برای دو دهه آینده باقی می‌ماند. در واقع تا پایان این دهه، کاهش تقاضای سوخت فسیلی در اقتصادهای پیشرفته و چین، تقاضای فزاینده در دیگر کشورها را جبران می‌کند.
طبق سناریوی سیاست‌های اعلام‌شده، عرضه جهانی نفت از ۹۶.۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۲ با ۵ میلیون بشکه در روز افزایش به ۱۰۱.۵ میلیون بشکه در روز رسیده است و سپس طی دو دهه بعد با روندی نزولی به نصف این مقدار یعنی ۵۴.۸ میلیون بشکه در روز کاهش خواهد یافت.
با این حال آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد در شرایط کنونی، تقاضا برای سوخت‌های فسیلی همچنان بسیار بالا خواهد بود و در چنین شرایطی جهان نمی‌تواند به هدف جاه‌طلبانه موافقت‌نامه پاریس برای محدود کردن افزایش میانگین دمای جهانی به ۱.۵ درجه سانتیگراد بیشتر از میانگین دمای دوران پیش از صنعتی شدن (۱۹۰۰-۱۸۵۰) دست یابد.
نقش چین در تحولات انرژی جهان تغییر می‌کند
آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند تا سال ۲۰۳۰، حدود ۱۰ برابر بیشتر از مقدار کنونی خودروهای برقی در جاده‌ها در سراسر جهان وجود داشته باشد و سیاست‌های حمایت از توسعه انرژی پاک در بازارهای کلیدی را به‌عنوان عامل اصلی تأثیرگذار بر تقاضای سوخت فسیلی در آینده ذکر کرده است.
برای نمونه آژانس بین‌المللی انرژی اکنون انتظار دارد ۵۰ درصد از خودروهای جدید شماره‌گذاری‌شده در ایالات متحده در سال ۲۰۳۰، خودروی برقی باشد، در حالی که در گزارش چشم‌انداز دو سال پیش خود، افزایش سهم فروش خودروهای برقی را ۱۲ درصد پیش‌بینی کرده بود. علت اصلی این افزایش در گزارش تازه آژانس، تصویب قانون کاهش تورم آمریکا (IRA) در سال ۲۰۲۲ است که در آن سیاست‌های حمایتی و انگیزشی برای توسعه انرژی پاک در نظر گرفته شده است.
آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش جدید خود نقش چین را به‌عنوان عامل و منبع کلیدی رشد تقاضای انرژی جهان در حال تغییر ارزیابی کرده است، به‌طوری که در این گزارش آمده است: در حالی که چین در دهه گذشته تقریباً دوسوم افزایش مصرف جهانی نفت را به خود اختصاص داده، شتاب رشد اقتصادی این کشور رو به افول است و این کشور اکنون «موتور محرکه انرژی پاک» است و بیش از نیمی از فروش خودروهای برقی جهان در سال ۲۰۲۲ در چین بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد کلید گذار منظم جهان به انرژی سبز، افزایش سرمایه‌گذاری در همه جنبه‌های سیستم انرژی پاک و نه در سوخت‌های فسیلی است.
در گزارش آژانس تأکید شده است که پایان دوره رشد سوخت‌های فسیلی به معنای پایان سرمایه‌گذاری در سوخت‌های فسیلی نیست، اما این روند، منطق افزایش سرمایه‌گذاری در این سوخت‌ها را تضعیف می‌کند.
این در حالی است که گزارش چشم‌انداز جهانی نفت اوپک (WOO) که در اوایل اکتبر ۲۰۲۳ منتشر شد، هم درخواست‌ها برای توقف سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید نفتی را «اشتباه» توصیف کرده که «می‌تواند به هرج‌ومرج انرژی و اقتصادی در جهان منجر شود».
