به گزارش شانا به نقل از مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت، نخستین گزارش سالانه «دستورکار پیشرفت ۲۰۲۲» که از سوی آژانس بین‌المللی انرژی، آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) و انجمن قهرمانان سطح بالای تغییر اقلیم سازمان ملل متحد تهیه شده است، بر حمایت از همکاری‌های بین‌المللی گسترده‌تر برای کاهش سریع‌تر انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان تمرکز دارد،

این گزارش تأکید می‌کند بدون همکاری بین‌المللی در حوزه فناوری، گذار جهانی به خالص انتشار صفر می‌تواند چند دهه به تعویق بیفتد. هرچه فرآیند گذار سریع‌تر پیشرفت کند، فناوری‌های پاک سریع‌تر و با هزینه کمتر در دسترس همگان قرار می‌گیرد، این موضوع در شرایطی که اخیراً قیمت‌های انرژی و مواد غذایی در سراسر جهان با افزایش شدید روبه‌رو شده است، ضروری‌تر از گذشته به نظر می‌رسد.

ابتکار «دستورکار پیشرفت» که از سوی ۴۵ رهبر جهان شامل گروه هفت، چین و هند در نشست کاپ ۲۶ (COP۲۶) راه‌اندازی شد، تعهدی برای همکاری به‌منظور تسریع نوآوری‌ها و استقرار فناوری‌های پاک، قابل دسترس و مقرون‌به‌صرفه برای همگان در دهه‌ جاری است.

در چارچوب دستورکار پیشرفت، کشورها به‌دنبال این هستند که فناوری‌های پاک و شیوه‌های پایدار را تا سال ۲۰۳۰ در پنج بخش «برق»، «حمل‌ونقل جاده‌ای»، «فولاد»، «هیدروژن» و «کشاورزی» مقرون‌به‌صرفه‌تر، در دسترس‌تر و جذاب‌تر کنند. دستورکار پیشرفت، اقدام‌های لازم برای اجرای تعهد تاریخی توسعه فناوری پاک از سوی کشورهایی که دوسوم اقتصاد جهانی را در اختیار دارند، مشخص می‌کند و هدف آن همسویی اقدام‌های کشورها و هماهنگی سرمایه‌گذاری برای افزایش استقرار و کاهش هزینه‌های فناوری پاک در پنج بخش کلیدی یادشده است.

این پنج‌ بخش روی هم حدود ۶۰ درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهان را تشکیل می‌دهند و می‌توانند بخش عمده کاهش انتشار مورد نیاز تا سال ۲۰۳۰ را برای دستیابی به اهداف موافقت‌نامه پاریس و مسیر محدود کردن گرمایش جهانی به حداکثر ۱.۵ درجه سانتیگراد تأمین کنند.

در گزارش یادشده به افزایش همکاری‌های عملی بین‌المللی در سال‌های اخیر و پیشرفت در به‌کارگیری فناوری‌های انرژی پاک، از جمله موارد زیر اشاره شده است:

* فروش خودروهای برقی در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال قبل دو برابر شد و به رکورد تازه ۶.۶ میلیون خودرو رسید.

* پیش‌بینی می‌شود ظرفیت جهانی انرژی‌های تجدیدپذیر ۸ درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش یابد. در این صورت برای اولین بار این ظرفیت از مرز ۳۰۰ گیگاوات عبور می‌کند که معادل برق‌رسانی به حدود ۲۲۵ میلیون خانه است.

* بر اساس ظرفیت‌های تجدیدپذیر جدید اضافه شده در سال ۲۰۲۱ و با توجه به قیمت سوخت‌های فسیلی، پیش‌بینی می‌شود هزینه تولید برق جهان به میزان حداقل ۵۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ کاهش یابد.

* با این حال، این گزارش هشدار می‌دهد که به همکاری بین‌المللی بسیار بیشتری نیاز است تا جهان در مسیر تحقق تعهدات اقلیمی خود قرار گیرد.

فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی گفت: «ما در بحبوحه نخستین بحران واقعاً جهانی انرژی هستیم که پیامدهای مخربی در سراسر اقتصاد جهان، به‌ویژه در کشورهای در حال ‌توسعه دارد. تنها با تسریع گذار به انرژی پایدار پاک می‌توانیم به امنیت انرژی پایدار دست یابیم. از طریق همکاری بین‌المللی، می‌توانیم گذار انرژی را برای همه سریع‌تر، ارزان‌تر و آسان‌تر کنیم. این امر به پشتوانه نوآوری سریع‌تر، صرفه‌جویی در مقیاس بزرگ‌تر، انگیزه‌های بزرگ‌تر برای سرمایه‌گذاری، زمینه‌های بازی برابر و مزایایی که در تمام بخش‌های جامعه به اشتراک گذاشته می‌شود، عملی است. بدون این همکاری، گذار به خالص انتشار صفر بسیار چالش‌برانگیزتر خواهد بود و می‌تواند چند دهه به تعویق بیفتد.»

فرانچسکو لاکامرا (Francesco La Camera)، مدیرکل IRENA گفت: «بحران انرژی و اقلیم، ضعف‌ها و آسیب‌پذیری‌های سیستمی را که به‌شدت به سوخت‌های قرن بیستم متکی است، آشکار کرده است. هر چیزی که کمتر از اقدام رادیکال و فوری باشد، سرانجام شانس ماندن در مسیر ۱.۵ درجه سانتی‌گراد را از بین خواهد برد. «دستورکار پیشرفت» و گزارش مشترک ما یک علامت قوی قبل از اجلاس کاپ ۲۷ ارسال می‌کند که همکاری بین‌المللی بیشتر می‌تواند جاه‌طلبی اقلیمی را تقویت و پیشرفت را تسریع کند. پیشبرد گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر یک انتخاب راهبردی برای آوردن انرژی مقرون‌به‌صرفه، شغل، رشد اقتصادی و محیطی پاک‌تر برای مردم در زمین است.»

گزارش دستورکار پیشرفت، ۲۵ توصیه را برای ارائه رهبران جهان در مجمع جهانی اقدام انرژی پاک و سیزدهمین نشست وزارتی انرژی پاک (۲۱ تا ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۲ در پیتسبورگ) ایالات متحده مطرح کرد:

* آزمایش سیستم‌های انرژی کم‌کربن انعطاف‌پذیر برای گسترش دامنه راه‌حل‌ها و افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر متغیر.

* ایجاد ابرشبکه‌های جدید فرامرزی برق در این دهه برای افزایش تجارت برق کم‌کربن، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بهبود امنیت انرژی و افزایش انعطاف‌پذیری سیستم.

* راه‌اندازی مراکز تخصصی بین‌المللی جدید برای هدایت مالی و کمک‌های فنی برای کمک به گذار کشورهای تولیدکننده زغال‌سنگ.

* توافق در مورد تعریف مشترک و تاریخ‌های هدف که تمام خودروهای جدید خالص انتشار صفر باشند. با هدف قرار دادن سال ۲۰۳۵ برای خودروها و وانت‌ها و دهه ۲۰۴۰ برای خودروهای سنگین.

* بسیج سرمایه‌گذاری در زیرساخت شارژ از جمله کمک‌های اولویت‌دار برای کشورهای در حال ‌توسعه و هماهنگ‌ کردن استانداردهای بین‌المللی شارژ برای هدایت سرمایه‌گذاری و تسریع پذیرش در سطح جهانی.

* استانداردهایی برای افزایش قابلیت بازیافت باتری‌ها و تحقیقات سوپرشارژ در شیمی‌های جایگزین برای باتری‌ها برای کاهش اتکا به فلزات گران‌بها مانند کبالت و لیتیوم.

* سیاست‌های دولتی و تعهدهای خرید بخش خصوصی برای افزایش تقاضا و استقرار هیدروژن کم‌کربن و تجدیدپذیر در کنار استانداردها برای فعال‌کردن تجارت جهانی در این زمینه.

* تعهدات دولتی و خصوصی برای خرید فولاد با آلایندگی نزدیک به صفر و اقدام‌ها برای هموار کردن زمینه‌ بازی بین کشورهای تولیدکننده فولاد.

* سرمایه‌گذاری در فناوری‌ها و شیوه‌های کشاورزی که می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای از دام و کودهای شیمیایی را کاهش دهد، دسترسی به پروتئین‌های جایگزین را افزایش دهد و توسعه محصولات مقاوم به تغییرات اقلیمی را تسریع بخشد.

* تعیین استانداردهای بین‌المللی برای پایش و گزارش وضع منابع طبیعی که کشاورزی به آن وابسته است، شامل سلامت خاک، محتوای کربن خاک و سلامت گرده‌افشانی.

گزارش یادشده تأکید می‌کند که همکاری قوی‌تر بین کشورها، علاوه بر کاهش فوری انتشار گازهای گلخانه‌ای، گذار سریع‌تر و ارزان‌تری را به همراه خواهد داشت و در عین حال فرصت‌های شغلی را افزایش می‌دهد. تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد بدون همکاری بین‌المللی، گذار به خالص انتشار صفر جهانی می‌تواند چند دهه به تعویق بیفتد. در حالی ‌که تحقیقات جدید مورد اشاره در این گزارش نشان می‌دهد برخی از هزینه‌های فناوری ممکن است تا سال ۲۰۳۰ تا ۱۸ درصد کاهش یابد. همچنین برآوردهای آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر (IRENA) مورد اشاره در این گزارش، نشان می‌دهد گذار انرژی در راستای محدود کردن افزایش دمای جهانی به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ در مقایسه با سال ۲۰۱۹، نزدیک به ۸۵ میلیون شغل ایجاد کند که بسیار بیشتر از ۱۲ میلیون شغل ازدست‌رفته در این مدت خواهد بود.

محمود محی‌الدین از مصر، عضو انجمن قهرمانان سطح بالای تغییر اقلیم سازمان ملل گفت: «این گزارش نیاز به اطمینان از دسترسی مقرون‌به‌صرفه به منابع انرژی پاک و سبز برای همه را برجسته می‌کند و لزوم تمرکز بر اجرا را یادآور می‌شود که باید در سطح ملی، منطقه‌ای و محلی در اولویت قرار گیرد تا تأثیرات لازم را در سطح جهانی داشته باشد. همچنین این گزارش نیاز به بسیج منابع مالی را مورد تأکید قرار می‌دهد.»