بهینه‌سازی مصرف گاز طبیعی این روزها در حالی مورد توجه است که دستگاه‌های مختلف دولتی و حاکمیتی و مردم به‌طور متقابل درباره آن وظایفی دارند.
به گزارش شانا، در گذشته بشر تنها به‌دنبال افزایش تولید انرژی بود و همه عزمشان را جزم کرده بودند برای رفع نیازهای خود به افزایش تولید به‌ویژه تولید انرژی‌های فسیلی روی آورند، اما با برداشت حداکثری از منابع انرژی در سراسر جهان، جوامع و دولت‌ها به این موضوع سوق داده شدند که این انرژی تمام‌شدنی است و تنها راه حفظ این منابع ارزشمند «بهینه‌سازی مصرف» است.
بهینه‌سازی مصرف انرژی بر همه جنبه‌های زندگی انسان تأثیر مستقیم دارد، از منابع طبیعی گرفته تا منابع انسانی و انرژی‌های تجدیدناپذیر و فرآیند گرمایش زمین و آلودگی هوا و مواردی از این دست که به‌طور مستقیم دستخوش تغییرات می‌شوند.
انرژی بیشتر برای گرم کردن، خنک کردن، نورپردازی و اسباب و وسایل خانگی و صنعتی استفاده می‌شود، با این حال بهینه‌سازی مصرف به این معنا نیست که از انرژی استفاده نکنیم یا کمتر استفاده کنیم، بلکه به این معناست که کافی و صحیح استفاده شود و از هدر رفتن آن به هر نحوی جلوگیری کنیم.
ایران نیز همسو با تأکیدهایی که سال‌هاست در این حوزه وجود دارد قوانین و مقرراتی درباره لزوم بهینه‌سازی مصرف انرژی تدوین کرده و نهادها و دستگاه‌های مختلف کشور مأمور به اجرای آنها شدند؛ به‌ویژه اینکه طبق اعلام کارشناسان مصرف انرژی در ایران چهار برابر میانگین جهانی است و بیش از ۶ برابر بیشتر از میانگین جهانی گاز طبیعی مصرف می‌کنیم! این در حالی است که اعلام شده است در فصل سرد سال بیش از ۷۰ درصد تولید گاز طبیعی به بخش خانگی و تجاری اختصاص یافته است.
این روزها هم که ضرورت مصرف بهینه گاز بیش از پیش مورد توجه است و مسئولان وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران هر روزه نسبت به ضرورت صرفه‌جویی این منبع انرژی هشدار می‌دهند، مرور قوانین موجود در این باره خالی از لطف نیست.
ایران باید برای بهینه‌سازی مصرف انرژی چه کند؟
بر این اساس ﻣﺎﺩﻩ ۴۴ قانون برنامه ششم مصوب سال ۱۳۹۵ مجلس شورای اسلامی، ﺩﻭﻟﺖ را ﻣﻜﻠﻒ کرده ﺍﺳﺖ به‌منظور ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﻧﺮﮊی ﻭ ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪﺕ ﺍﻧﺮﮊی، همسو با ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﺮﮊی ﺑﺮﺍی ﻭﺍﺣﺪ ﺗﻮلید ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺍﺟﺮﺍی ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻗﺪﺍم‌هایی را انجام دهد و باید ﺗﺮتیبی ﺍﺗﺨﺎﺫ کند ﻛﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺗﻠﻔﺎﺕ ﺍﻧﺮﮊی ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ پنج ﺩﺭﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ. ﺁﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ ﺍﺟﺮﺍیی ﺍﻳﻦ ﺟزء، در ﻣﺪﺕ ۶ ماه ﭘﺲ ﺍﺯ ﻻﺯمﺍﻻﺟﺮﺍ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﻭﺯﺍﺭﺗﺨﺎﻧﻪ نیرو، ﺭﺍﻩ ﻭ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯی ﻭ ﻧﻔﺖ ﺗﻬﻴﻪ میﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ هیئت ﻭﺯﻳﺮﺍﻥ می‌رسد.
همچنین ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻧﻴﺮﻭ ﻣﻮﻇﻒ ﺍﺳﺖ برای ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺎﺯﺩهی ﻭ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﻭﺭی ﻧﻴﺮﻭﮔﺎه‌ها، ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ اصولی ﺑﺮﺍی ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻴﺮﻭﮔﺎه‌ها ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺩهی ۵۵ تا ۶۰ ﺩﺭﺻﺪ ﺻﺎﺩﺭ کند و طبق ﻣﺎﺩﻩ ۴۴ قانون برنامه ششم مصوب سال ۱۳۹۵ مجلس، وزارتخانه‌های ﻧﻔﺖ ﻭ ﻧﻴﺮﻭ موظف‌اند ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎﺭی دیگر ﺩﺳﺘﮕﺎه‌های ﺍﺟﺮﺍیی ﺫی‌ربط، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﺟﺮﺍیی «طرح جامع انرژی کشور» را تا پایان سال نخست اجرای قانون برنامه در چارچوب قوانین مربوطه و همسو با سند ملی انرژی کشور مصوب شورای عالی انرژی کشور، تهیه کنند و به تصویب هیئت وزیران برسانند.
براساس ماده ۱۳ قانون هوای پاک مصوب سال ۹۶ مجلس هم حداکثر یک سال پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، همه مراکز صنعتی، تولیدی، عملیات معدنی، خدماتی، عمومی و کارگاهی شامل دولتی و غیردولتی موظف‌اند از سوخت استاندارد مصوب استفاده کنند. در صورت وجود نداشتن سوخت مناسب، واحدهای یادشده مکلف‌اند به هر نحو ممکن ترتیبی در نظر گیرند تا آلاینده‌های منتشره در حدود مجاز انتشار آلاینده‌های هوا باشد.
ماده ۱۸ قانون هوای پاک مصوب سال ۹۶ مجلس نیز وزارت نفت را مکلف کرده است حداکثر تا سه سال پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون، سوخت تولیدی کشور از جمله بنزین، نفت گاز، نفت کوره و نفت سفید را مطابق با استاندارد ملی مصوب عرضه کند. سازمان مکلف است از تولید سوخت غیراستاندارد جلوگیری کند و پس از مهلت موضوع این قانون، سازمان ملی استاندارد موظف است جلو واردات سوخت فاقد استاندارد ملی را بگیرد. وزارت نفت و سازمان ملی استاندارد ایران موظف‌اند گزارش عملکرد موضوع این ماده را هر ۶ ماه یک‌بار منتشر کنند.
از سویی طبق ماده ۳ آیین‌نامه اجرایی ماده ۲ قانون هوای پاک مصوب سال ۹۷ هیئت دولت هم از ابتدای ۱۴۰۰ کل سوخت تولیدی بنزین و نفت‌گاز کشور براساس استاندارد ملی خواهد بود و براساس ماده ۲۳ آیین‌نامه اجرایی ماده ۲ قانون هوای پاک مصوب همین سال، وزارت نیرو موظف است تا پایان تیرماه سال ۱۳۹۸ همه نیروگاه‌هایی را که در طول سال ۱۳۹۷ به‌دلیل مصرف سوخت مازوت بیش از ۳۰ روز حدود مجاز انتشار آلایندگی را رعایت نکنند، با تأیید سازمان به نصب تجهیزات کاهش نشر آلاینده‌های هوا مجهز کند.
طبق مواد قانونی فوق، ضمن کاهش تلفات در بخش ساختمان و ارتقای بازده نیروگاه‌های کشور همسو با کاهش مصرف، سوخت مصرفی از جمله گاز طبیعی باید مطابق استاندارد ملی تولید شود و از طرفی، هیئت دولت با علم به کمبود سوخت گاز طبیعی در بعضی از فصول و به‌منظور آمادگی به استفاده از سوخت مازوت برای تولید برق، وزارت نیرو را به تجهیز نیروگاه‌های مصرف‌کننده سوخت مازوت به تجهیزات کاهش نشر آلاینده‌های هوا تا تیرماه سال ۹۸ موظف کرده، به نحوی که خروجی آنها مطابق با حدود انتشار آلاینده‌های هوا باشد.
گام‌های وزارت نفت برای بهینه‌سازی مصرف گاز
با این تفاسیر به نظر می‌رسد اجرای قوانین مربوط به بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور نیازمند عزمی ملی است و همه دستگاه‌ها با همراهی مردم باید پای کار بیایند تا این سرمایه ارزشمند برای آیندگان باقی بماند.
همسو با این موضوع وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران هم گام‌های مثبتی برای تشویق مشترکان به صرفه‌جویی در مصرف گاز طبیعی برداشته‌اند؛ از اعمال پاداش و جریمه برای مشترکان کم‌مصرف و پرمصرف تا اجرای طرح ملی اصلاح و بهینه‌سازی موتورخانه‌ها.
براین اساس مصوبه هیئت دولت مبنی بر جریمه مشترکان پرمصرف از یکم آذرماه امسال اجرایی می‌شود که طبق آن قبض گاز چهار درصد مشترکان پرمصرف چهار برابر می‌شود. از سویی مشترکان گاز خانگی که در بازه زمانی ۱۶ آبان تا ۱۵ اسفند (دوره سرد سال) نسبت به دوره مشابه پارسال یک درصد کاهش مصرف داشته باشند، مشمول تخفیف یا همان پاداش صرفه‌جویی معادل سه واحد درصد در گازبهای صورتحساب همان دوره خواهند شد.
مجید چگنی، معاون وزیر نفت در امور گاز هم درباره اجرای طرح ملی اصلاح و بهینه‌سازی موتورخانه‌ها گفته که با اجرای این طرح سالانه حدود ۵۰۰ میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی می‌شود و تاکنون ۱۱۳۵۹ واحد موتورخانه برای ۳۰۸۲ مشترک گاز بر اساس متراژ زیربنا بهینه‌سازی شده که نشان‌دهنده صرفه‌جویی مطلوبی در مصرف گاز است.
به گفته او، تاکنون ۱۴ هزار و ۸۴۶ مشترک در سامانه طرح ملی اصلاح و بهینه‌سازی موتورخانه‌ها ثبت‌نام کرده‌اند و امید است با ادامه این روند شاهد صرفه‌جویی بیشتر در مصرف گاز و به عبارت بهتر مدیریت مصرف و توزیع آن در بخش‌های مولد باشیم.
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده است تاکنون در این حوزه ۱۵۴ میلیارد ریال هزینه شده و هزینه‌کرد نهایی، به تعداد ثبت‌نام مشترکان واجد شرایط و اجرا بستگی دارد که قابل پیش‌بینی نیست و با اجرای این طرح حدود ۵ تا ۱۰ درصد کاهش مصرف گاز برای هر واحد موتورخانه پیش‌بینی می‌شود که البته صرفه‌جویی کلی پس از اجرای کار بررسی خواهد شد.
