علی مبینی دهکردی، مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: تاکنون در کشور در بخش انرژی تمام سرمایه گذاری ها که مقدور بوده است در طرف عرضه انجام شده است؛ یعنی علی رغم تحریم ها، کمبود سرمایه، پیشگیری از انتقال فناوری و عدم حضور شرکت های بزرگ، ظرفیت تولید را در تمامی ابعاد انرژی اولیه کشور ارتقایافته است

• 70 درصد انرژی تولیدی را در داخل مصرف می‌کنیم

وی افزود: درحال حاضر روزانه حدود 9.4 میلیون بشکه معادل نفت خام در روز نفت و گاز در کشور تولید می شود؛ از این مقدار، 6.8 تا 7 میلیون بشکه معادل  نفت خام در شبکه داخلی کشور به مصرف می رسد.

مبینی دهکردی با بیان اینکه "عمده بخش مصرف کننده انرژی در کشور بخش صنعت است"، گفت: در بخش صنعت یکهزار و 123 بنگاه و نیروگاه داریم که سالانه بیش از 5 میلیون مترمکعب مصرف سوخت دارند که عمدتا گاز طبیعی و بخشی نیز فرآورده‌های نفتی است.

وی ادامه داد: سالانه حدود 221 میلیارد مترمکعب گاز در کشور مصرف می شود که از این مقدار 160 میلیارد مترمکعب را صنایع و نیروگاهها مصرف می کنند؛ صنایعی که سالانه بالای 5 میلیون مترمکعب در سال مصرف دارند.

مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت تصریح کرد: بخش خانگی به صورت مستقیم حدود 35 میلیارد مترمکعب در سال مصرف گاز دارد، اگر گازی که بابت تولید برق بخش خانگی در نیروگاهها مصرف می شود را به این رقم اضافه کنیم، سهم بخش خانگی و تجاری از مصرف گاز کشور سالانه حدوداً 50 میلیارد مترمکعب می شود

این در شرایطی است که تولید ناخالص داخلی از رشد مناسبی برخوردار نبوده است.

• 150 میلیارد دلار در سال انرژی مصرف می‌کنیم با رشد 3.3 درصدی و GDP منفی!

وی افزود: اگر ارزش عدد 7 میلیون معادل بشکه مصرف نفت و گاز کشور را به ازای هر بشکه 60 دلار محاسبه کنیم، برابر با 150 میلیارد دلار در سال می شود؛ یعنی ارزش مالی میزان مصرف انرژی کشور معادل 150 میلیارد دلار است در صورتی که از یک سو مصرف نابهنجار انرژی را و از سوی دیگر، کاهش درآمد و کمبود سرمایه گذاری و رشد بیکاری را داریم

مبینی دهکردی با بیان اینکه "متأسفانه در 10 سال گذشته سالانه حدود 3.3 درصد رشد مصرف انرژی داشته‌ایم در حالی که نرخ رشد تولید ناخالص داخلی یا GDP کشور منفی بوده و فقر گسترش پیدا می کند"، گفت: در جهان پیشرفته این روند برعکس است، یعنی سالانه نرخ GDP کشورها افزایش و میزان مصرف انرژی آنها کاهش می‌یابد و این رویکرد افزایش ثروت و بهبود رفاه  در این جوامع است.

وی ادامه داد: اینکه وقتی زمستان سرد می شود، با تنگناهایی در تأمین انرژی کشور به ویژه گاز مواجه می شویم ناشی از همین مسئله است که مصرف انرژی در کشور ما به گونه ای است که به رشد اقتصاد ملی منجر نمی شود؛ آنچه باید صادر کنیم تا درآمدزایی و اشتغال‌زایی شود را داریم در بخش‌های مختلف با روش‌های نابه‌هنجار، غیراستاندارد، غیرمعمول و غیرمعقول به مصرف می‌رسانیم.

• با ادامه این روند، 10 سال دیگر به واردکننده عمده گاز تبدیل می‌شویم

مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت تصریح کرد: با توجه به متوسط رشد 3.3 درصدی مصرف سالانه انرژی در 10 سال اخیر، اگر این روند ادامه یابد، در 10 سال آینده یکی از واردکنندگان عمده گاز در جهان خواهیم بود؛ در نتیجه امنیت انرژی کشور ناپایدار می شود و وقتی امنیت انرژی پایدار نباشد، وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشور شرایط پایداری نخواهد داشت.

وی افزود: در موضوع انرژی هم به صورت کوتاه مدت و هم بلند مدت از این زاویه باید نگاه کرد که رشد اقتصادی به ایجاد پایداری و مصرف زیاد به ایجاد ناپایداری و فقر منجر می شود، رشد اقتصادی در پرتوی مصرف بهینه است و هر زمان مصرف بهینه و استاندارد نباشد، رشد اقتصادی حاصل نخواهد شد.

این کارشناس اقتصاد انرژی با بیان اینکه "منابع تأمین انرژی اولیه از نظر سرمایه گذاری، تکنولوژی و ظرفیت بهره برداری محدودیت‌هایی دارند"، گفت: اگر بی مهابا مصرف کنیم، سرمایه گذاری‌هایی که باید در بخش تولید انجام شود، در بخش مصرف هزینه خواهد شد و ظرفیت‌های تولید هم کاهش خواهد یافت.

• گام اول؛ ساماندهی مدیریت تقاضای انرژی

وی ادامه داد: پس اولین و مهمترین گام در بخش انرژی کشور، ساماندهی مدیریت تقاضای انرژی است؛ به این معنا که چه در سیاست‌گذاری‌های کوتاه مدت و چه بلندمدت، برنامه‌ها را در بخش مدیریت تقاضا متمرکز کنیم تا تقاضا را مهار، کنترل، بهینه و استاندارد کنیم.

مبینی دهکردی با اشاره به تراز منفی گاز در زمستان پیش رو گفت: با توجه به زمان کم باقی مانده تا شروع زمستان، در بخش تولید نمی‌توانیم کار ضرب‌العجلی که موثر واقع شود انجام دهیم، پس ضروری است که روی ساماندهی و مدیریت تقاضا ورود جدی داشته باشیم.

وی افزود: نخستین گام در بحث ساماندهی و مدیریت تقاضا این است که استانداردهای مصرف در تمامی بخش‌ها مشخص و اعلام شود.

مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت تصریح کرد: وقتی میزان استاندارد نیاز در هر بخش مشخص شد، دولت باید اعلام کند که تا این اندازه را می توانم بدون قطعی و بروز اختلال تأمین کنم و هر مصرف کننده نباید از میزان تعیین شده، بیشتر مصرف کند و باید رفتار مصرفی خود را بر این اساس تنظیم کند.

• در بخش صنعت مصرف بیش از میزان استاندارد، ممنوع اعلام شود

وی ادامه داد: در بخش صنعت، وقتی استانداردها مشخص شود و مصرف بالاتر از ارقام اعلامی، ممنوع اعلام شود؛ صنایع با بهره گیری از سیستم‌های بهینه‌سازی و ممیزی انرژی می توانند مصرف را در حد استاندارد تعریف شده، تنظیم کنند.

این استاد دانشگاه تهران، تعیین استانداردهای مصرف هر بخش و پیش آگاهی دادن به مصرف کنندگان انرژی در خصوص شرایط زمستان و میزان استاندارد سوختی که می توانند مصرف کنند تا نیازشان به نحو بهینه تأمین شود را شرط ضروری گذر از زمستان امسال دانست و گفت: از همین امروز باید نسبت به آگاه سازی و فرهنگ سازی مصرف در زمستان امسال به ویژه در بخش خانگی و خانواده های پر مصرف فعالیت جدی صورت پذیرد چرا که راه عبور ما از شرایط تأمین انرژی زمستان امسال، صرفا فشار به بخش عرضه و تولید نیست؛ بلکه باید همه ذی نفعان در بخش های مختلف به فهمی برسند تا به صورت بسیج ملی شرایط را مدیریت کنیم و ملت ما نیز نشان داده که هرجا به صورت شفاف در جریان امور قرار گرفته، همکاری موثری برای مدیریت بهینه شرایط داشته است.

وی افزود: ما گاهی به مردم آگاهی نمی دهیم و مردم فکر می کنند همه چیز برای آنها آماده هست، بعد که وارد شرایط بحرانی شدیم، نمی توانیم شرایط را مدیریت کنیم و موجبات نارضایتی فراهم می‌شود.

• باید از همین امروز شروع به پیش آگاهی دادن به جامعه کنیم

مبینی دهکردی با بیان اینکه "عنصر اول برای مدیریت تقاضا در بخش خانگی و تجاری فرهنگ سازی است"، گفت: در ماده 67 قانون اصلاح الگوی مصرف تأکید شده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیما ، سازمان تبلیغات اسلامی و شهرداری‌ها موظفند با وزارتخانه‌های نیرو و نفت در برنامه‌ریزی و اجرای فعالیتهای فرهنگی و تبلیغاتی، اشاعه فرهنگ مصرف منطقی انرژی و اصلاح رفتار و الگوی مصرف همکاری داشته باشند.

وی ادامه داد: باید همینطور که در این بند از قانون آمده، با استفاده از ظرفیت نهادهای مختلف، از همین امروز شروع به پیش آگاهی دادن به جامعه کنیم تا جامعه مصرف کننده از همین امروز بداند بر چه اساسی باید رفتار خود را تنظیم کند.

این استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه "بسیج ملی در مدیریت تقاضا باید از لحاظ فرهنگ سازی و استانداردسازی صورت بگیرد"، گفت: در مورد تابستان امسال دیده شد، وقتی به صورت شفاف بیان شد که  کشور با محدودیت در تأمین برق مواجه است، بخشی از آنچه موجب شدتا جامعه ما در تابستان امسال با تمام کم و کاستی ها عبور کند، همراهی مردم در مدیریت مصرف بود.

وی افزود: این فرهنگ سازی و آموزش و اطلاع رسانی شفاف در کوتاه مدت بسیار حائز اهمیت است، اگرچه در بلندمدت باید سرمایه گذاری های هدفمند صورت بگیرد تا جامعه دچار این کمبودها نشود.

• راهکارهای عملی برای مدیریت تقاضا همزمان با فرهنگ‌سازی وجود دارد

مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت تصریح کرد: موضوع استاندارد اجباری یکی از مولفه‌های مهم در مدیریت تقاضا است؛ وقتی دولت اعلام می کند که الگوی مصرف و استاندارد هر بخش چقدر است، دیگر نمی توان با خواهش و تمنا منتظر رعایت استانداردها شد، بلکه باید الزامی باشد که مافوق آن وجود ندارد.

وی ادامه داد: مثلا در مورد بخاری های فرسوده، مصرف کننده خانگی باید آنرا تعویض کند تا مصرف گاز خود را بهینه کند؛ در این زمینه دولت طرحی تصویب کرده که اگر کسانی به دنبال استفاده از بخاری های هرمتیک کم مصرف و جایگزینی آن با بخاری های فرسوده بروند، دولت معادل 235 دلار طی سه سال به این اشخاص یارانه می دهد که در این زمینه به تولیدکننده هم اعلام شده و فراخوان مربوطه روی سایت شرکت بهینه سازی مصرف سوخت هم وجود دارد؛ هر بخاری هرمتیکی که نصب شود در طول یک فصل سرد که 4 ماهه سرد سال را شامل می شود، 600 مترمکعب صرفه جویی در مصرف انرژی هر بخاری ایجاد می کند.

مبینی دهکردی با بیان اینکه "می توان با اجرای چنین طرح‌هایی همزمان با آموزش و فرهنگ سازی، اقدامات عملی برای مدیریت تقاضای انرژی انجام داد"، گفت: عمده مصرف گاز کشور در بخش صنعت است؛ صنعت بدون رعایت اصول ومعیارها و استانداردهای مصرف بهینه، سوخت مصرف می کند و در فصل سرد سال با توجه به بالا بودن مصرف و کم بودن راندمان، درخواست فرآورده جایگزین گاز دارد؛ آیا این رفتار در مدیریت بخش انرژی عاقلانه است؟

• امکان صرفه‌جویی 20 تا 30 درصد مصرف انرژی صنایع وجود دارد

وی افزود: طبق بررسی ها برآوردهایی که در سال 1399 توسط شرکت بهینه سازی مصرف سوخت در بخش صنعت انجام شده است بین 20 تا 30 درصد از مقدار مصرف صنایع مختلف امکان کاهش وجود دارد .

مبینی دهکردی خاطرنشان کرد: صرفه جویی در مصرف انرژی در وضعیت موجود با استقرار سیستم‌های انرژی، مدیریت تقاضا و ارزیابی و ممیزی و با سرمایه گذاری های کوچک امکان پذیر است؛ به عنوان مثال یک واحد فولاد داریم که سالانه 6 میلیون تن تولید دارد، اگر دو ماه در زمستان به این واحد گاز نرسد، یک میلیون تن از تولید سالانه این واحد کاسته می شود؛ در حال حاضر هر تن فولاد حدود 600 دلار است، یعنی یک میلیون تن فولاد ارزشی معادل 600 میلیون دلار دارد، این واحد چرا نباید یک سرمایه گذاری 300 میلیون دلاری برای احداث یک واحد Mini LNG داشته باشد تا بتواند سوخت خود را با اطمینان تأمین کند؟ چرا که انرژی با قیمت نازلی به این واحد تولید فولاد داده می‌شود و این واحد، ارزشی برای سرمایه گذاری در بخش تأمین انرژی قائل نیست.

• گاز مجانی و ارزان قیمت، آفت بهره وری در بخش صنایع کشور شده

مدیرعامل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت تصریح کرد: گاز مجانی و ارزان قیمت، آفت بهره وری در بخش صنایع کشور شده؛ چرا باید گاز مجانی به نیروگاه‌ها بدهیم و نیروگاه‌ها با 35 درصد راندمان آن را تبدیل به برق کنند؟

وی ادامه داد: با یارانه سنگین دولتی که از جیب مردم پرداخت می شود، گاز و برق را به صنایع می دهیم و صنعت با بهره وری پایین، محصولی تولید می کند که با قیمت آزاد به مردم می فروشد و سود اصلی را صنایع می کنند و ضرر اصلی را مردم می‌بینند.

مبینی دهکردی اذعان داشت: اینجا استاندارد است که برای اصلاح امور به‌کار می آید، هم استاندارد مقدار مصرف انرژی در هر صنعت باید مشخص باشد و هم از استانداردهای دیگری مثل نسبت هزینه انرژی به هزینه فروش استفاده کرد که باید بر اساس استاندارد جهانی رعایت شود؛ اگر قیمت نهایی محصول آزاد است، هزینه انرژی نیز باید آزاد محاسبه شود و اگر قیمت محصول، کنترل شده و دولتی است، هزینه انرژی نیز دولتی و کنترل شده باشد.

این کارشناس اقتصاد انرژی خاطرنشان کرد: پس گام نخست عبور از زمستان سرد امسال مدیریت تقاضای انرژی است که با فرهنگ سازی، آموزش، پیش آگاهی و تعیین و پیاده سازی استانداردهای مصرف در هر بخش قابل اجرا است؛ همچنین باید قانون اصلاح الگوی مصرف به درستی در کشور اجرایی شود.