روزانه به‌طور میانگین ۲۱ میلیون مترمکعب گاز طبیعی فشرده جایگزین حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین مصرفی بخش حمل‌ونقل سبک کشور شده است که این مقدار حدود ۲۱ درصد از سهم سبد سوخت کشور در بخش حمل‌ونقل سبک را تشکیل می‌دهد و در حقیقت می‌توان گفت این سوخت پاک با جایگزینی با حدود یک پنجم از بنزین مصرفی، نقش مهمی در خودکفایی بنزین در کشور ایفا کرده است.
به گزارش شانا، پایه‌گذاری و توسعه صنعت گاز طبیعی فشرده (سی‌ان‌جی) در کشور سبب تنوع‌بخشی به سبد سوخت خودروها در کشور شد، به نحوی که روزانه ۲۰ میلیون مترمکعب سی‌ان‌جی جایگزین حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین روزانه شده است و توسعه این صنعت توانسته است نقشی مهم و بی‌بدیل در دستیابی ایران به خودکفایی بنزین ایفا کند. در صورت استفاده نکردن از سی‌ان‌جی، با توجه به افزایش مصرف روزانه بنزین، ناچار باید واردات روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین بیشتر تدارک دیده می‌شد که هزینه‌ای هنگفت را به بدنه اقتصاد کشور تحمیل می‌کرد و افزون بر آن، همچنان کشور واردکننده بنزین بود. این در حالی است که با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در طول سال‌های گذشته برای توسعه زیرساخت‌های این صنعت، این سوخت پاک به مرور جایگزین حدود یک پنجم از بنزین مصرفی کشور شده است.
طرح ملی سی‌ان‌جی با هدف جایگزین کردن سوخت گاز طبیعی برای بخشی از مصرف ناوگان سبک و حمل‌ونقل عمومی شهری کشور به طور رسمی از سال ۱۳۷۹ آغاز شد و در سال ۱۳۸۱ قراردادهای اجرایی آن به طور رسمی امضا و پروژه‌های مربوط به آن آغاز شدند.
حمایت مالی و فنی ایجاد زیرساخت و احداث کارخانجات تولید تجهیزات و قطعات مربوط به جایگاه‌های عرضه سی‌ان‌جی، به همراه انتقال دانش فنی و داخلی‌سازی دانش فنی و تربیت نیروی انسانی متخصص، حمایت مالی و فنی ایجاد زیرساخت و احداث کارخانجات تولید تجهیزات و قطعات خودروهای سی‌ان‌جی (شامل کیت و مخزن) و انتقال دانش فنی و تربیت نیروی انسانی در این بخش، راه‌اندازی ۲۵۵۰ تجهیز موردنیاز جایگاه‌های عرضه سی‌ان‌جی به صورت کمک بلاعوض دولتی و حمایت در ساخت و راه‌اندازی جایگاه‌های خصوصی با سرمایه‌گذاری اشخاص از طریق پرداخت کارمزد ویژه و در نهایت حمایت مالی و فنی از ایجاد زیرساخت تبدیل کارگاهی خودروهای بنزین‌سوز به دوگانه‌سوز در سراسر کشور و ایجاد زیرساخت تولید خودروهای دوگانه‌سوز کارخانه‌ای به صورت پایه گازسوز در کارخانجات خودروسازی داخل کشور از جمله مهم‌ترین اقدام‌های انجام شده در توسعه این طرح مهم ملی بوده است.
در مدت اجرای این پروژه در فاز تبدیل کارگاهی، حدود ۹۰۰ هزار خودرو با روش تبدیل کارگاهی به دوگانه‌سوز تبدیل شده‌اند. همچنین در فاز تبدیل کارخانه‌ای در مدت مشابه تعداد ۲ میلیون و ۷۰۲ هزار دستگاه خودروی دوگانه و پایه گازسوز تولید شده است.
عملکرد راه‌اندازی و بهره‌برداری از جایگاه‌های سی‌ان‌جی
جایگزینی سی‌ان‌جی به عنوان یک سوخت پاک افزون بر اینکه روزانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین تولیدی در پالایشگاه‌های کشور را در ذخایر نگه می‌دارد، تاثیر بسزایی در کاهش آلاینده‌های ناشی از مصرف بنزین در شهرهای بزرگ نیز داشته است. این در شرایطی است که هم اکنون ظرفیت سی‌ان‌جی کشور دو برابر میزان مصرف است و با توجه به قیمت کمتر آن نسبت به بنزین و مزیت پاک بودن آن می‌توان با فرهنگ‌سازی لازم، رغبت بیشتری برای استفاده از این سوخت پاک ایجاد کرد.
هم اکنون تعداد ۲ هزار و ۴۴۹ جایگاه سی‌ان‌جی در کشور راه‌اندازی شده و ۱۲۸ جایگاه نیز در حال ساخت است که از این تعداد ۴۰ جایگاه آماده بهره‌برداری است و تعداد جایگاه‌های عرضه سی‌ان‌جی کشور را به رقم ۲ هزار و ۴۸۹ جایگاه می‌رساند. ظرفیت ایجاد شده از محل راه‌اندازی جایگاه‌های توزیع سی‌ان‌جی در کشور، ۲ میلیون و ۸۳۰ هزار مترمکعب در ساعت است که با راه‌اندازی ۴۰ جایگاه جدید، ۶۰ هزار مترمکعب به این ظرفیت افزوده خواهد شد.
دستاوردهای صنعت سی‌ان‌جی در کشور
- احداث، تجهیز و راه‌اندازی ۲۴۴۹ تجهیز سی‌ان‌جی تا نیمه نخست سال ۱۳۹۷ با ظرفیت بیش از ۲ میلیون و ۸۳۲ هزار مترمکعب گاز طبیعی فشرده
- استفاده از بیش از ۲۰ میلیون لیتر سی‌ان‌جی به صورت روزانه به جای بنزین مصرفی کشور (که این میزان با توجه به ظرفیت ایجاد شده قابلیت مصرف تا سقف ۳۵ تا ۴۰ میلیون مترمکعب در روز را میسر می‌کند.)
- حمایت از طرح‌های بومی‌سازی تجهیزات سی‌ان‌جی در کشور (از ابتدای طرح تاکنون با حمایت‌های صورت گرفته، تولیدکنندگان داخلی موفق شده‌اند در حوزه تجهیزاتی خودرویی ۱۰۰ درصد و در حوزه تجهیزات جایگاهی بیش از ۷۵ درصد قطعات موردنیاز را بومی و داخلی‌سازی کنند).
- تدوین استانداردهای مرتبط با صنعت سی‌ان‌جی در هر دو حوزه خودرویی و جایگاهی
- حمایت از طراحی و تولید موتور گازسوز بر اساس آخرین تکنولوژی‌های روز در شرکت ایران خودرو
- آموزش افراد متخصص برای انجام خدمات پس از فروش، تعمیرات عیب‌یابی اپراتوری و ... درباره خودروهای دوگانه‌سوز و تجهیزات جایگاهی
- توزیع و گستردگی جغرافیایی جایگاه‌های سی‌ان‌جی در سراسر کشور در کمتر از یک دهه
- تبدیل حدود ۴ میلیون خودرو پایه بنزین‌سوز به گازسوز به دو روش کارگاهی و کارخانه‌ای (بیش از ۹۰۰ هزار خودرو تبدیل کارگاهی و الباقی کارخانه‌ای هستند)
- ایجاد امنیت در سبد سوخت مصرفی کشور در بخش حمل‌ونقل با ورود سی‌ان‌جی به سبد سوخت و خارج کردن سبد سوخت از حالت تک‌سوختی به دوسوختی
- کاهش آلاینده‌های زیست محیطی با راه‌اندازی جایگاه‌های عرضه سی‌ان‌جی و به‌طور کلی استفاده از سی‌ان‌جی به جای بنزین در بخش حمل‌ونقل به ویژه در کلانشهرها
برنامه‌های توسعه‌ای در حوزه سی‌ان‌جی
مدیریت طرح سی‌ان‌جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران به عنوان متولی توسعه این صنعت به منظور افزایش اقبال عمومی به استفاده از این سوخت پاک و ایجاد جذابیت‌های لازم برای مشتریان و نیز استاندارد و منظم‌سازی سازوکارهای مربوط به این صنعت در جهت افزایش ضریب اطمینان در جایگاه‌ها و خودروها، برنامه‌هایی را برای آینده این صنعت در دست اجرا دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مکان‌یابی طرح و احداث جایگاه‌های سی‌ان‌جی با مقیاس کوچک در کلانشهرهای کشور
- هوشمندسازی جایگاه‌های سی‌ان‌جی
- برنامه‌ریزی برای استفاده از خودروهای پایه گازسوز در ناوگان بین‌جاده‌ای
- بازطراحی جایگاه‌های سی‌ان‌جی برای استفاده از ناوگان سنگین گازسوز جاده‌ای
- برنامه‌ریزی برای استفاده از ANG در کنار سی‌ان‌جی به عنوان یک سوخت ایمن با پیمایش بالا.
