روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی پیامدهای مخرب سیاستهای رئیس جمهوری آمریکا برای شرکتهای نفتی و دیگر شرکتهای این کشور را بررسی کرده است.
به گزارش روزنامه وال استریت ژورنال، راهبرد ترامپ موجب ابهام برای شرکتهای آمریکایی در ایران میشود؛ شرکتهای آمریکایی در حال تجارت در ایران طبق استثناهای پیشین وزارت خزانهداری، در برزخ هستند، زیرا کاخ سفید در حال بررسی خروج از توافق هستهای سال ۲۰۱۵ است.
عبدالرضا کامیاب، یک صادر کننده مکملهای غذایی برای دامها، مستقر در شهر پلانو ایالت تگزاس، سالها پیش با تجارت با کشوری که از سوی بسیاری طرد شده بود، یعنی ایران، توانست از رقیبان خود جلو بیفتد. اکنون او درباره شرکت خود نگران است، زیرا دولت ترامپ تهدید میکند که توافق هستهای تهران را کنار بگذارد و تحریمهای جدیدی وضع کند.
آقای کامیاب که در سال ۲۰۰۱ از وطن خود ایران برای همیشه به آمریکا آمد و سه سال بعد صادرات را آغاز کرد، گفت: ما انتظار این را نداشتیم، زیرا ترامپ در کسبوکار است و برداشت من این بود که کسبوکار توسعه مییابد.
همانند بسیاری از شرکتهای آمریکایی کوچک و متوسط، آقای کامیاب به لطف استثنای ارائه شده از سوی وزارت خزانهداری درباره تحریمهای اقتصادی موجود در آن زمان برای خوراک و دارو بر اساس معیارهای انساندوستانه، روی بازار ایران حساب کرد. مکملهای غذایی که آقای کامیاب میفرستاد کمک میکرد دامها سریعتر رشد کنند و سالمتر بمانند. این مکملها در ایران موجود نبودند و یک خلأ جذاب ایجاد میکرد که او میتوانست پر کند.
توافق هستهای سال ۲۰۱۵ به شرکتهای بیشتری امکان داد که وارد بازار ایران شوند و فروش همه انواع کالا را آسانتر کرد. آقای کامیاب امید داشت که کسبوکار خود را توسعه دهد.
دولت ترامپ احتمال یک تحول جدید را ایجاد کرد. در ماه ژانویه، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری، منتقد دیرین توافق هستهای، وعده داد که اگر هیچ تغییر عمدهای در آن ایجاد نشود، از آن خارج میشود. در هفتههای اخیر، رئیس جمهوری دو منتقد شدید توافق هستهای را برای پیوستن به هیئت دولت خود دعوت کرده است. مایک پومپئو به عنوان وزیر امور خارجه و جان بولتون به عنوان مشاور امنیت ملی.
ترامپ توافق هستهای ایران را به عنوان یک توافق ناقص مورد انتقاد قرار داده و به چارچوب زمانی محدودیتهای برنامه هستهای ایران و نبودن محدودیت برای برنامه موشکهای بالستیک ایران اشاره کرده است. کاخ سفید به طور مستقیم پیامدهای پایان توافق بر کسبوکارهای آمریکایی را مورد توجه قرار نداده است.
تا کنون، استثناهایی به شرکت اسمکس گالف و دیگر تجارتهای کوچک آمریکایی کمک کرده و مورد تهدید مستقیم قرار نگرفتهاند، اما بسیاری از شرکتها در حال بررسی این موضوع هستند تا در صورتی که فضای سیاسی آنها را وادار کند که روابط تجاری خود با ایران را متوقف کنند، چه به دلیل از میان رفتن استثناها یا اینکه تحریمهای جدید هزینه انتقال پول را غیر قابل قبول کند، چه حرکتی انجام دهند.
آقای کامیاب آغاز فروش محصولات خود در آفریقا را بررسی میکند. ریچارد وایت، مدیرعامل شرکت آلمانی اسپورتیکا گفت با نمایندگان خود در کنگره آمریکا رایزنی میکند که استثناها را حفظ کنند، در صورتی که تهدیدی متوجه آنها شود.
وی گفت: هر گاه یک بازار در خطر از دست رفتن قرار گیرد، شرکتها نگران می شوند.
شرکت اسپورتیکا حدود ۱۵ سال است که به ایران صادرات دارد.
برخی دیگر هماکنون به این جمعبندی رسیدهاند که خطر بسیار بالاست. شرکت فناوری مالی پیمنتوال مستقر در سانفرانسیسکو در هیجان پس از توافق هستهای در سال ۲۰۱۶، اقدامی اولیه برای ورود به بازار ایران داشت، اما پس از هشدارها درباره خطرهای تجارت در ایران از سوی گروههای رایزنی ضد ایران همچون گروه «اتحاد ضد ایران هستهای»، به سرعت خارج شد.
انر گاندی، مدیرعامل پیمنتوال، گفت: باور دارم که ظرفیت خوبی در ایران وجود دارد و گمان میکنم خطرها بسیار بالا هستند. من نمیخواهم شرکتمان آسیب ببیند.
کسبوکارها هماکنون نیز با چالشهایی پرشمار برای تجارت با ایران روبهرو هستند. در پی نگرانیها درباره این که اقدامات آمریکا بتواند تجارت را مختل کند و همچنین به دلیل شمار محدود شرکتهای کشتیرانی علاقهمند ورود به بنادر ایران و همچنین ضعف ارزش پول ایران که صادرات را برای مشتریان آنها گرانتر کرده است، هزینههای بیمه کشتیرانی بالا رفته است.
ترس از تحریمهای جدید و نظارتهای مقرراتی در آینده بسیاری از بزرگترین شرکتهای آمریکایی را در حاشیه نگه داشته، حتی در شرایطی که خودروسازان فرانسوی رنو و پژو و شرکت نفتی بزرگ توتال در ایران سرمایهگذاری کردهاند.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، در مصاحبهای نادر با وال استریت ژورنال، آقای ترامپ را به طور مستقیم مورد خطاب قرار داد و گفت: شما دلیل اصلی هستید که شرکتهای آمریکایی این فرصت را در این بازار از دست میدهند، آمریکا میتواند با آمدن به ایران سود ببرد اگر شما به آنها (شرکتهای آمریکایی) فشار نیاورید که به ایران نیایند.
روزبه علی آبادی، یک ایرانی- آمریکایی که به شرکتهای آمریکایی در حال تلاش برای ورود به بازار ایران مشاوره میدهد، اعلام کرد هر محدودیت جدید میتواند آخرین حد تحمل برای صادرات دارویی آمریکا به ایران باشد، بخشی که از بیشترین استثنا از تحریمها برخوردار بوده است. وی گفت: اگر قوانین جدید حیطه تحریمها را گستردهتر کند، شرکتهای دارویی آمریکا ممکن است تعطیل شوند.
به طور تاریخی تجارت مستقیم میان آمریکا و ایران ناچیز بوده است. صادرات و واردات در مجموع در سال گذشته ۲۰۰ میلیون دلار ارزش داشته که تا حدی از پایان تحریم صادرات فرش ایرانی به آمریکا در پی توافق هستهای، سود بردهاند. این ارقام شامل ارزش کامل بسیاری از توافقهای امضا شده پس از توافق هستهای یا تجارت غیر مستقیم از طریق زیرمجموعههای خارجی شرکتهای آمریکایی که برآورد آن دشوار است، نمیشود.
همه شرکتها درباره از دست دادن کسبوکار خود در ایران نگران نیستند. برخی از شرکتها احساس امنیت میکنند، زیرا استثناها در طول سالهای متمادی روابط پرتنش با ایران پابرجا ماندهاند. سخنگوی شرکت کوک مدیکال آو بلومینگتن که تجهیزات جراحی قلب به بیمارستانها و بیماران ایرانی می فروشد، اعلام کرد تجارت این شرکت با ایران از حمایت مقررات انساندوستانه غیرمرتبط با توافق هستهای برخوردار است.