صنعت نفت ایران در سالی که گذشت روزهای پر فراز و نشیبی را تجربه کرد. از امضای قراردادهای توسعه میدان‌های نفتی و افزایش سطح تولید تا رایزنی‌های دیپلماتیک برای ارتقای جایگاه نفت ایران در مجامع بین المللی. از شکسته شدن رکورد انتقال گاز در کشور تا راه اندازی فازهای نخست و دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس. از روزهای خوشی که در تاریخ صنعت نفت رقم خورد تا روزهای تلخی که شاهد حوادث آتش‌سوزی در پالایشگاه تهران، فوران و آتش‌سوزی چاه ۱۴۷ رگ سفید و غرق شدن نفتکش سانچی در آب‌های چین بودیم.
به گزارش شانا، صنعت نفت در اقتصاد ایران سال‌های زیادی است که عمده درآمد ملی کشور را تامین می‌کند و در واقع این بخش در اقتصاد کشور نقشی اساسی دارد؛ این صنعت به دلیل اتکای اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی - که البته در سال‌های اخیر این وابستگی روند کاهشی داشته - همواره به عنوان موتور محرک اقتصاد نقشآفرین بوده و از طریق توسعه همکاری‌های بین‌المللی، نقش موثری در پیشبرد اهداف دیپلماسی اقتصادی و تضمین امنیت ملی کشور ایفا کرده است.
توسعه صنعت نفت ایران به واسطه برخورداری از ۸۳۶.۴۷ میلیارد بشکه ذخایر درجای هیدروکربور مایع (نفت خام، مایعات و میعانات گازی) و حدود ۳۴ تریلیون مترمکعب ذخایر گازی و با قرار گرفتن در رتبه نخست دنیا از حیث برخورداری از مجموع ذخایر هیدروکربوری، در کنار موقعیت ژئوپولیتیک و نیز همجواری با منابع انرژی دریای خزر و خلیج فارس و دسترسی به آبراه‌های بین‌المللی، اهمیتی دوچندان دارد.
در سال ۹۶ نیز از همان تعطیلات نوروز که رئیس جمهوری به خراسان جنوبی سفر و انبار نفت بیرجند را افتتاح کرد و بلافاصله پس از آن به کردستان رفت تا پتروشیمی کردستان را افتتاح کند، کارشناسان حوزه انرژی این پیش‌بینی را می‌کردند که سال ۹۶ سال پرکاری برای حوزه انرژی کشور خواهد بود.
در همین حال شرکت‌های ملی نفت، گاز، پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و صنایع پتروشیمی به عنوان چهار شرکت پیشرو در صنعت نفت اهدافی را که از سوی سیاست‌گذار طراحی شده بود دنبال کردند و به سوی توسعه اقتصاد کشور گام برداشتند.
افتتاحهای ۶گانه در پارس جنوبی
در زمینه توسعه میدان‌های مشترک، ۲۷ فروردین ماه امسال و با حضور رئیس جمهوری، فازهای ۱۸،۱۷، ۱۹، ۲۰ و ۲۱ و لایه نفتی پارس جنوبی به بهره‌برداری رسید تا افزون بر افزایش ۱۵۰ میلیون مترمکعبی تولید گاز شیرین در این میدان گازی و همترازی ایران و قطر در برداشت از عظیم‌ترین میدان مشترک گازی جهان، قفل تولید نفت در لایه نفتی پارس جنوبی نیز گشوده و برداشت نفت از این میدان برای نخستین بار آغاز شود.
افزایش ظرفیت تولید نفت در آزادگان جنوبی
بهار ۹۶ ظرفیت تولید روزانه نفت در میدان آزادگان جنوبی به عنوان بزرگ‌ترین میدان مشترک نفتی کشور از مرز ۸۰ هزار بشکه گذشت و در نیمه دوم سال، به بیش از ۱۰۰ هزار بشکه در روز رسید.
افزایش ظرفیت تولید نفت در میدان آذر
افزون بر این، ظرفیت تولید نفت در میدان مشترک آذر در بهار ۹۶ افزایش یافت و به بیش از ۳۰ هزار بشکه در روز رسید؛ میدانی که امید می‌رود سال ۹۷، اهداف توسعه آن در فاز نخست محقق و قرارداد آن در قالب قراردادهای جدید نفتی امضا شود.
آغاز برداشت نفت از میدان مشترک یاران جنوبی
پاییز امسال میدان مشترک یاران جنوبی به مرحله تولید رسید و با راه‌اندازی ۶ حلقه چاه این میدان، برداشت روزانه ۱۰ هزار بشکه از آن محقق شد.
بهره‌برداری رسمی از مجتمع فرآورش گاز هنگام
اسفندماه امسال، مجتمع فرآورش گاز هنگام در جزیره قشم با ظرفیت فرآورش ۸۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز به‌طور رسمی به بهره‌برداری رسید. با بهره‌برداری از این تاسیسات که همه مراحل طراحی، ساخت، نصب، راه‌اندازی و بهره‌برداری از آن به همت پیمانکاران، سازندگان و مشاوران ایرانی انجام گرفته است، در مدت زمان کمتر از یک سال کل هزینه سرمایه‌گذاری بازگشت داده می‌شود و دستاوردهای متعدد زیست محیطی نیز برای بزرگ‌ترین جزیره خلیج فارس در پی خواهد داشت.
امضای بزرگ‌ترین قرارداد ساخت کالای صنعت نفت
در زمینه رایزنی‌های دیپلماتیک و امضای قراردادهای توسعه‌ای، پس از امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) فعالیت شرکت ملی نفت ایران وارد فاز جدیدی شد و در دو سال اخیر شاهد حضور شرکت‌های مختلف فعال در زمینه نفت و گاز به منظور همکاری با صنعت نفت ایران هستیم. این رویکرد در سال ۹۶ با نگاه توسعه صنعت نفت ایران اجرایی شد و این زمینه از فعالیت‌های شرکت ملی نفت را می‌توان به عنوان دومین محور فعالیت‌های این شرکت در سالی که گذشت معرفی کرد.
در همین زمینه خردادماه امسال، بزرگ‌ترین قرارداد ساخت کالای صنعت نفت یعنی قرارداد ساخت لوله‌های CRA بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی اسپانیایی - ایرانی به ارزش ۵۵۶ میلیون یورو امضا شد تا مقدمه‌ای برای انتقال فناوری و بومی‌سازی این کالای راهبردی در ایران باشد.
امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی
امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به عنوان نخستین گام اجرایی در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی را می‌توان از مهم‌ترین رویدادهای صنعت نفت ایران به شمار آورد؛ قراردادی که ۱۲ تیرماه امسال بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت توتال فرانسه، شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین (CNPCI) و پتروپارس ایران امضا شد و افزون بر آن‌که مقدمات سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری را در کشور فراهم کرد، حاوی پیام‌هایی از جمله فروریختن دیوار تحریم‌ها، امنیت سرمایه‌گذاری و موفقیت دیپلماسی نفتی ایران بود.
امضای قرارداد نوسازی ۲۱۰۰ دستگاه کامیون و کشنده
آخرین روز تیرماه امسال، قرارداد نوسازی ۲ هزار و ۱۰۰ دستگاه کامیون و کشنده فرسوده بالای ۱۰ تن و بیشتر از ۳۵ سال سن، میان شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، شرکت سایپادیزل، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جادهای و بانک توسعه تعاون امضا شد.
امضای قرارداد پروژه بازیافت و مصرف گاز مشعل پارس جنوبی
نیمه شهریورماه امسال شاهد امضای قرارداد پروژه بازیافت و مصرف گاز مشعل پالایشگاه دوم پارس جنوبی (فازهای ٢ و ٣) به ارزش حدود ۵۰۰ میلیون یورو بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت SOFREGAZ فرانسه و شرکت صنعت سازه ثمین بودیم.
امضای تفاهم‌نامه همکاری با شهرداری تهران
شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، زمستان امسال با شهرداری تهران تفاهم‌نامه همکاری مشترکی امضا کرد که بر مبنای آن، «طرح توسعه حمل‌ونقل مسافر با قطار شهری در تهران و هشت کلانشهر» با اهداف بهبود و ارتقای سفرهای درون‌شهری با مترو، دستیابی به اهداف قانون توسعه حمل‌ونقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت و کاهش مصرف سوخت (بنزین، نفت‌گاز و سی‌ان‌جی) و کاهش انتشار آلاینده‌های زیست محیطی اجرا خواهد شد. در این طرح ۲ هزار دستگاه واگن جدید (هزار دستگاه در تهران و هزار دستگاه در کلانشهرها) در سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ به ناوگان مترو تهران و کلانشهرها اضافه خواهد شد.
امضای ۵ قرارداد پژوهشی با دانشگاهها در حوزه اکتشاف
در دهه آخر اسفندماه امسال، قراردادهای پژوهشی شرکت ملی نفت ایران با هدف توسعه زیرساختهای علمی و فناوری در کشف منابع هیدروکربوری، میان این شرکت و دانشگاههای شهید بهشتی، فردوسی مشهد، خوارزمی، صنعتی شاهرود و شهید چمران اهواز امضا شد.
امضای قرارداد توسعه میدان‌های مشترک آبان و پایدار غرب
در آخرین چهارشنبه سال ۹۶، قرارداد توسعه میدان‌های مشترک آبان و پایدار غرب، بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت زاروبژنفت روسیه و شرکت ایرانی دانا انرژی امضا شد. این قرارداد همکاری در چارچوب قراردادهای جدید نفتی و با هدف بهبود ضریب بازیافت و افزایش تولید و بهره‌برداری از این دو میدان برای یک دوره ۱۰ ساله امضا شد. این قرارداد دستیابی به تولید روزانه حداکثر ۴۸ هزار بشکه نفت را هدف‌گذاری کرده است و برای مدت حداکثر ۱۰ سال دیگر نیز با توافق طرف‌ها قابل تمدید خواهد بود. سهم مشارکت شرکت زاروبژنفت روسیه در این قرارداد ۸۰ درصد و سهم شریک ایرانی ۲۰ درصد عنوان شده است.
امضای قرارداد توسعه میدان‌های سپهر و جفیر
قرارداد توسعه یکپارچه میدان‌های نفتی جفیر و سپهر در واپسین روزهای اسفندماه امسال بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت گسترش انرژی پاسارگاد امضا شد تا به این ترتیب، برای نخستین بار یک شرکت اکتشاف و تولید ایرانی به عنوان پیمانکار اصلی در قراردادهای جدید نفتی ایفای نقش کند. این قرارداد برای یک دوره ۲۰ ساله امضا شده است و هدف از آن، دستیابی به تولید روزانه حداکثر ۱۱۰ هزار بشکه نفت و تولید تجمعی حدود ۵۱۲ میلیون بشکه در ۲۰ سال است که هزینه‌های سرمایهای مستقیم آن معادل ۲ میلیارد و ۴۲۷ میلیون دلار و هزینه‌های غیرمستقیم معادل ۴۱۳ میلیون دلار برآورد شده است.
تدوین بستههای نگهداشت و افزایش تولید
در جریان کنگره نفت و نیرو، وزیر نفت از تدوین بسته طرح‌های نگهداشت و افزایش تولید به ارزش حدود ۵ میلیارد دلار خبر داد؛ بسته‌ای که امور مربوط به آن پیگیری شده و اسناد مناقصه آن آماده است. سال ۹۷ سال پرکاری برای شرکت‌های فعال در حوزه EPC خواهد بود.
صادرات ۷۷۷ میلیون بشکه نفت ایران در سال ۲۰۱۷
شرکت ملی نفت ایران در یک سال اخیر در زمینه صادرات نیز اقدام‌های توسعه‌ای خوبی را انجام داد، به طوری که ایران در سال ۲۰۱۷، ۷۷۷ میلیون بشکه نفت (حدود ۲ میلیون و ۱۳۰ هزار بشکه) صادر کرد که سهم آسیا از این میزان ۶۲ و سهم آسیا ۳۸ درصد بوده است.
افزون بر این چین و هند بزرگ‌ترین مشتریان نفت ایران در آسیا به شمار می‌روند. کره جنوبی و ژاپن نیز از واردکنندگان نفت ایران در آسیا هستند. ترکیه در کنار ایتالیا، انگلیس، مجارستان، هلند و ... از مشتریان نفتی ایران در اروپا به شمار می‌آیند.
ایران همچنین در سال ۲۰۱۷، موفق شد ۱۸۰ میلیون بشکه میعانات گازی یعنی روزانه ۴۹۰ هزار بشکه از این فرآورده صادر کنند. مقدار صادرات میعانات گازی ایران در ماه‌های اخیر به دلایل اختصاص دادن آن به پالایشگاه ستاره خلیج فارس و پالایشگاه‌های داخلی کاهش یافت. میانگین قیمت فروش نفت و میعانات گازی ایران نیز در سال ۲۰۱۷، حدود ۵۲ دلار برای هر بشکه بوده است.
شرکت ملی نفت ایران همچنین در سال۲۰۱۷، ۱۷ میلیون تن نفت کوره و حدود ۲ میلیون تن گازوئیل بیشتر به کشورهای همسایه صادر کرده است.
دیپلماسی نفتی ایران در سالی که گذشت
حضور در مجامع بین‌المللی نفتی و تاثیرگذاری مستقیم در تصمیم‌های این مجامع با هدف سودآوری اقتصادی و نگرش توسعه‌ای یکی از اهداف کلان صنعت نفت ایران در سال ۹۶ بود که در ادامه به بخش‌هایی از این اقدام‌های دیپلماتیک وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران اشاره شده است.
خرداد ماه سال ۹۶ در یکصد و هفتاد و دومین نشست عادی وزیران نفت و انرژی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) با اجماع اعضا، مصوبه پیشین (کاهش تولید) برای ۹ ماه دیگر تمدید شد. همچنین اعضای اوپک، گینه استوایی را به عنوان تازه‌ترین عضو اوپک تأیید کردند تا تعداد اعضای این سازمان به ۱۴ کشور برسد. این کشور سومین تولیدکننده بزرگ نفت در آفریقاست.
در مهرماه سال ۹۶ اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌یی‌سی‌اف) در نوزدهمین نشست وزارتی این مجمع با اکثریت آرا یوری سنتورین (Yury sentyrin) روس را به‌عنوان دبیرکل جدید این نهاد برگزیدند. دوره چهار سال دبیرکلی محمدحسین عادلی در مجمع کشورهای صادرکننده گاز، ۳۱ دسامبر به پایان رسید و دبیرکل جدید سوم ژانویه و پس از پایان تعطیلات کریسمس کارش را آغاز کرد.
در آذرماه نشست سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز در بولیوی، بر لزوم افزایش همکاری کشورهای عضو و اتخاذ سیاست‌های هماهنگ به منظور افزایش درآمدهای ملی کشورهای عضو این مجمع از محل صادرات گاز طبیعی با توجه به چالشهای پیش روی بازار گاز تاکید شد. از دیگر مفاد مهم این بیانیه، تاکید بر رد تحریم‌ها و لزوم اقدام‌های هماهنگ کشورها برای مقابله با اعمال تحریمهای یکجانبه از سوی برخی کشورها علیه یک یا چند کشور عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز بود.
در همین ماه ۱۴ عضو اوپک در یکصد و هفتاد و سومین نشست عادی این سازمان بار دیگر توافق نوامبر ۲۰۱۶ را مبنی بر کاهش یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه‌ای نفت برای ۹ ماه دیگر تمدید کردند و در پایان بر اساس تصمیم اعضا، مقرر شد تولید نفت لیبی و نیجریه از سقف تولید سال ۲۰۱۷ فراتر نرود.
در آذرماه سال ۹۶ وزیر نفت با الکسی میلر، مدیرعامل گازپروم دیدار و گفت‌گو کرد. پس از این دیدار ۲ تفاهم‌نامه بین شرکت ملی نفت ایران و گازپروم روسیه با حضور وزیر نفت در زمینه نقشه راه همکاری ۲ طرف و پروژه ایران ال‌ان‌جی امضا شد. گازپروم بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی و یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان است. در میان شرکت‌های گازی، شرکت گازپروم، به واسطه ذخایر گازی و در اختیار داشتن بیش از ۱۵۲٫۲۰۰ کیلومتر خط لوله گاز طبیعی، بزرگ‌ترین شبکه خطوط لوله انتقال گاز در جهان، جایگاه ویژه‌ای دارد.
سانچی غرق شد...
در کنار همه این اقدام‌های توسعه‌ای، صنعت نفت ایران در سالی که گذشت یک اتفاق تلخ را نیز تجربه کرد. ۱۶ دی‌ماه ۹۶ نفتکش تحت مدیریت شرکت ملی نفتکش ایران به نام «سانچی» که با ۳۲ سرنشین ۲۵ آذرماه با محموله میعانات گازی به سفارش شرکت هانوا توتال کره جنوبی عازم این کشور بود در ۱۵۸ مایلی سواحل شرقی چین با یک کشتی فله‌بر چینی برخورد کرد. این اتفاق ساعت هشت شب به وقت ایران و ۳۰ دقیقه بامداد به‌وقت شانگهای روی داد، اما ۲۵ دی‌ماه خبر رسید که ۳۲ سرنشین این نفتکش جان‌شان را در این حادثه از دست دادند و سانچی به طور کامل غرق شد.
مهار فوران در رگ سفید
اما از دیگر اقدام‌های شرکت ملی نفت می‌توان به مقابله با حوادث رخ داده در صنعت نفت اشاره کرد. به طور مثال در سال ۹۶ بخش قابل توجهی از توان شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران در ماه‌های آبان و آذر امسال، به مهار حادثه فوران چاه ۱۴۷ رگ سفید معطوف شد؛ رویدادی که هفتم آبان ماه امسال حادثه‌ساز شد و به جان باختن ۲ نفر از کارکنان شریف شرکت ملی حفاری ایران انجامید. عملیات مهار این حادثه عظیم، با تلاش شبانه‌روزی گروه عملیاتی و حضور حداکثری تیم مدیریتی (از معاون امور تولید شرکت ملی نفت ایران گرفته تا مدیران عامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران) همراه بود و پس از آزمودن روش مهار از سطح به دفعات و پیشبرد روش مهار از عمق به موازات، سرانجام این فوران در پنجم دی ماه امسال مهار شد و بار دیگر توان متخصصان صنعت نفت کشور را به رخ کشید.
موشکافی عملکرد صنعت گاز در سال ۹۶
صنعت گاز از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی در مقاطع مختلف فراز و نشیب‌هایی داشته، اما در مجموع برای توسعه کشور، تامین انرژی برای رفاه مردم، رونق‌بخشی به اقتصاد کشور، افزایش تولید، افزایش درآمد کشور، تولید ناخالص ملی (GNP) و حل مشکلات انرژی کشور سهمی قابل قبول را به خود اختصاص داده است، بنابراین اقدام‌های شرکت ملی گاز در بخش بنگاه‌داری مثبت بوده و سهمی ۷۰ تا ۷۵ درصدی را در سبد انرژی کسب کرده است.
هم اکنون، روزانه حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب گاز تولید و به شبکه انتقال گاز تزریق می‌شود. به گفته حمیدرضا عراقی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، در سال ۲۰۲۰ مقدار تولید، مصرف و صادرات گاز کشور به یک میلیارد مترمکعب در روز می‌رسد.
گازرسانی شهری و روستایی روند موفقیت‌آمیزی دارد
تا پایان دولت دهم، ۱۴ میلیون و ۶۱ هزار خانوار شهری معادل ۹۵ درصد شهرهای کشور گازرسانی شده بودند که پیش‌بینی می‌شود این رقم تا پایان دولت دوازدهم به ۱۷ میلیون و ۷۴۴ هزار خانوار افزایش یابد.
در ابتدای دولت یازدهم آمار خانوارهای روستایی گازرسانی شده ۲ میلیون و ۲۹۶ هزار خانوار معادل ۵۵ درصد روستاهای کشور بود که در ابتدای دولت دوازدهم به ۳ میلیون و ۸۸۴ هزار خانوار رسید و پیش‌بینی می‌شود تا پایان دولت دوازدهم به ۵ میلیون و ۳۸۰ هزار خانوار برسد. بنابراین، جمعیت زیر پوشش شبکه گازرسانی کشور تا پایان دولت دوازدهم به بیش از ۲۳میلیون خانوار می‌رسد.
در بخش نیروگاهی، از ابتدای سال تا نیمه اسفند ۶۵ میلیارد و ۹۰۰ میلیون مترمکعب گاز تحویل شد که نسبت به سال گذشته ۱۱,۶ درصد رشد داشته است.
رکورد انتقال گاز در کشور شکسته شد
از ابتدای سال ۹۶ تا پایان بهمن، بیش از ۱۸۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب گاز در شبکه انتقال گاز کشور منتقل شده که رقمی قابل توجه است. بالاترین میزان انتقال گاز کشور در سال ۹۶ به بهمن ماه امسال اختصاص داشت که در یک روز ۷۵۷ میلیون مترمکعب گاز منتقل شد و در همین سطح نیز باقی ماند.
افزایش ۹ هزار کیلومتری خطوط انتقال گاز در افق ۱۴۰۴
اکنون شرکت انتقال گاز با دارا بودن ۳۶ هزار کیلومتر خط لوله، ۸۱ ایستگاه تقویت فشار، ۲۹۰ توربوکمپرسور ودیگر ایستگاه‌های تقلیل فشار، توربین‌ها و تاسیسات، بیش از ۷۰ درصد از دارایی‌های فیزیکی شرکت ملی گاز را در اختیار دارد. این میزان تا افق ۱۴۰۴ به حدود ۴۵ هزار کیلومتر می‌رسد.
با توجه به این‌که خطوط انتقال گاز به دو بخش اصلی و فرعی شامل خطوط سراسری و انشعابات تقسیم می‌شوند، از سال گذشته تاکنون حدود ۲ هزار کیلومتر به بخش نخست یعنی خطوط شاهرگی سراسری مانند خط ششم افزوده شده است. تزریق گاز به خط ششم سراسری که امسال انجام شد، به گازرسانی و انتقال گاز در کریدور مرکز و غرب کشور کمک فراوانی می‌کند.
افزایش طول خطوط تزریق گاز شده نیازمند آن است که شبکه‌های مخابراتی شرکت انتقال گاز نیز متناسب با حجم خطوط، افزایش یابند. امسال دو طرح بزرگ مخابراتی شامل طرح سرخس - نکا - رشت برای شمال کشور و طرح دیجیتال موبایل رادیو (MDR) برای غرب کشور راه‌اندازی شدند.
صادرات گاز ایران به کشورهای منطقه جریان دارد
بر اساس چشم‌انداز شرکت ملی گاز در برنامه ششم توسعه، حجم صادرات گاز ایران به ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد. هم‌اکنون نیز سالانه حدود ۲۰۰ میلیارد مترمکعب گاز در کشور مصرف می‌شود و تنها ۱۰ میلیارد مترمکعب به صادرات اختصاص می‌یابد که براساس اهداف برنامه ششم توسعه، این میزان باید به ۶۸ تا ۷۰ میلیارد مترمکعب افزایش یابد. با توجه به برنامه‌های تعریف شده، به طور میانگین باید روزانه ۲۰۰ میلیون مترمکعب به بخش صادرات اختصاص یابد که بخش قابل توجهی از آن به کشورهای منطقه تحویل و بخشی نیز در قالب ال‌ان‌جی به اروپا صادر می‌شود.
ایران با در اختیار داشتن حجم کافی گاز برای تامین نیاز داخلی و صادرات، سال‌هاست که کشورهای همسایه گاز صادر می‌کند. ترکیه، ارمنستان، آذربایجان و نخجوان و عراق، بازارهای کنونی صادرات گاز ایران هستند.
پروژه صادرات گاز به عراق از ۳۱ خردادماه امسال با ارسال روزانه ۷میلیون مترمکعب از پایانه نفت شهر اجرایی شد و اکنون حجم صادرات گاز به بغداد به رقم روزانه ۱۴ میلیون مترمکعب رسیده است. دومین مقصد در کشور عراق، مربوط به نیروگاه بصره است. ایران تمام خطوط انتقال گاز برای صادرات به بصره را تا مرز شلمچه آماده کرده و در انتظار تکمیل خطوط انتقال گاز در خاک عراق است.
ترکیه نیز از دیگر مشتریان مهم گاز ایران است. با پایان یافتن حساب و کتاب‌های گازی و مالی میان دو کشور، اکنون جریان صادرات گاز ایران به ترکیه روال عادی را طی می‌کند. در نیمه نخست امسال از مرز بازرگان، ۵ میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب گاز به ترکیه صادر شده است. صادرات گاز به ترکیه پس از حکم دیوان بین‌المللی داوری در پی اختلافات گازی و تسویه حساب میان دو کشور اکنون بر اساس قرارداد انجام می‌شود و ایران در قبال گازی که به ترکیه صادر می‌کند پول گاز را دریافت می‌کند، در واقع در قبال صادرات گاز به ترکیه صورتحساب ارائه می‌شود و پول گاز از آنها دریافت می‌شود.
صادرات گاز به ارمنستان نیز در قالب تهاتر گاز و برق اجرایی می‌شود؛ به این ترتیب که ایران سالانه ۳۶۵ میلیون مترمکعب گاز به ارمنستان صادر می‌کند و در قبال آن سه کیلووات ساعت برق وارد کشور می‌شود. افزایش میزان صادرات گاز ایران به ارمنستان بستگی به میزان آمادگی طرف ارمنی برای دریافت گاز و تامین بیشتر برق از سوی این کشور دارد.
از دیگر قراردادهای صادرات گاز ایران مربوط به آذربایجان و نخجوان است. ایران در گذشته یک قرارداد سوآپ بین جمهوری آذربایجان و نخجوان داشت که بر اساس آن یک مقدار گاز را با حجم کمتر از یک میلیون مترمکعب در آستارا تحویل می‌گرفت و مطابق همان حجم گاز را از طریق جلفا به نخجوان تحویل می‌داد و به ازای انتقال گاز، هزینه ترانسفر گاز از کشورهای طرف قرارداد دریافت می‌شد. اکنون نیز روزانه یک میلیون مترمکعب گاز به نخجوان صادر می‌شود که این رقم طی ۸ ماه امسال به ۲۵۰ میلیون متر مکعب رسید.
اکنون نیز تحویل گاز به نخجوان پابرجاست، اما دیگر گازی از آذربایجان دریافت نمی‌شود. همچنین روزانه ۶ میلیون مترمکعب گاز از ترکمنستان وارد شده و در محدوده خراسان مورد استفاده قرار می‌گیرد و در مقابل همین حجم گاز از خط اول سراسری به آذربایجان صادر می‌شود.
تکلیف بازارهای هدف جدید ایران برای صادرات گاز چیست؟
صادرات گاز به پاکستان و هند با عنوان خط لوله صلح، صادرات گاز به عمان و نیز به اروپا از دیگر اهداف وزارت نفت و شرکت ملی گاز به شمار می‌آید.
صادرات گاز به پاکستان و پس از آن به هند نیز تحت عنوان خط لوله صلح سال‌هاست که میان دو کشور ایران و پاکستان مطرح شده است. ایران با این هدف خط هفتم سراسری را با قطر ۵۶ اینچ از عسلویه به سوی سیستان و بلوچستان کشید. گرچه گازرسانی به مناطق جنوب و جنوب شرق کشور از این خط انجام می‌شود، اما هدف اصلی صادرات گاز به پاکستان بود. با این وجود هنوز این موضوع به مرحله اجرا در نیامده است. در سفر اخیری که محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه به پاکستان داشت، بر لزوم تکمیل خطوط لوله پاکستان و اجرایی شدن طرح و نیز پایبندی پاکستان برای اجرای قرارداد تاکید شد.
عمان نیز از دیگر کشورهایی است که قرار است گاز ایران را به صورت LNG دریافت کند. سازوکار اجرای پروژه صادرات گاز ایران به عمان در قالب قراردادهای EPCF (مهندسی، تدارکات، ساخت، تامین مالی ) یا BOT (ساخت، بهره‌برداری، انتقال) درحال بررسی و تصمیمگیری نهایی است. هدف این طرح، عرضه روزانه ۴۳ میلیون متر مکعب گاز ایران به عمان از طریق خط لوله برای مدت حداقل ۱۵ سال است که از این طریق، امکان دسترسی ایران به بازار LNG و همچنین بازار منطقه‌ای گاز و حتی بازار هند فراهم می‌شود.
این پروژه در سه بخش خشکی، دریایی و ایستگاه‌های تقویت فشار و اندازه‌گیری در ایران و همچنین تسهیلات و تجهیزات دریافت کننده گاز در عمان تعریف شده که در بخش خشکی، خط لولهای به طول حدود۲۰۰ کیلومتر و به قطر۵۶ اینچ از کیلومتر ۴۷۵ خط لوله هفتم سراسری گاز طبیعی منشعب شده و به منطقه عمومی کوه مبارک امتداد می‌یابد.
بخش دریایی که خط لوله ۳۶ اینچی به طول تقریبی ۱۹۲ کیلومتر است، از ساحل کوه مبارک در ایران آغاز شده و تا ساحل بندر صحار در کشور عمان امتداد خواهد داشت. این خط لوله از آب‌های عمیق دریای عمان عبور می‌کند که حداکثر عمق آب، هزار و ۳۴۰ متر خواهد بود.
بخشی از ظرفیت خط لوله گاز به تولید LNG با استفاده از تأسیسات مایع سازی عمان اختصاص می‌یابد، باقیمانده ظرفیت را نیز می‌توان در بازار داخلی عمان یا کشورهای همسایه و حتی بازار در حال رشد هند بازاریابی کرد.
بر این اساس پروژه در ۲ فاز اجرا می‌شود که در فاز نخست گاز به عمان تحویل می‌شود و آن کشور در قبال دریافت حقالزحمه، معادل حجم گاز دریافتی را به صورت LNG و تحت قراردادTollingبه ایران تحویل خواهد داد. در فاز دوم نیز باقیمانده ظرفیت خط لوله برای صادرات گاز به عمان یا کشورهای منطقه استفاده خواهد شد.
ایران از ترکمنستان گازی دریافت نمی‌کند
به گفته حمیدرضا عراقی، مدیرعامل شرکت ملی گاز، از زمستان پارسال تاکنون ایران از ترکمنستان گاز وارد نمی‌کند، قطع گاز ارسالی ترکمنستان به ایران سبب بروز اختلاف‌هایی میان دو کشور شد که در داوری بین‌المللی مطرح شده و ایران نیز آمادگی خود برای مذاکره و رای داوری را اعلام کرده است.
۸ ماه ذخیره سازی، ۴ ماه برداشت
از دیگر وظایف شرکت ملی گاز، ذخیره‌سازی در مخازن سراجه و شوریجه است. مخزن سراجه که در کریدور مرکز کشور واقع شده عهده‌دار تامین پایداری گازرسانی به استان‌های مرکزی کشور است. امسال یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب گاز در این مخزن ذخیره شده است. تاسیسات ذخیره‌سازی شوریجه نیز در منطقه عملیاتی خانگیران سرخس واقع شده و پشتوانه تولید در شمال شرق کشور به شمار می‌آید که در هشت ماه امسال ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب گاز در این مخزن ذخیره شد و در چهار ماه پایانی سال مورد استفاده قرار گرفت.
شبکه انتقال گاز در انتظار سه میهمان جدید است
احداث، راه‌اندازی، بهره‌برداری و مقاوم‌سازی خطوط سراسری انتقال گاز، مهم‌ترین پروژه‌های داخلی شرکت ملی گاز محسوب می‌شود. خط اول سراسری انتقال گاز که از سال‌های پایانی دهه ۴۰ آغاز به کار کرده تا خط ششم که امسال تزریق گاز شده، اما هنوز به بهره‌برداری رسمی نرسیده و نیز خطوط نهم و یازدهم که در آینده تکمیل خواهند شد در کنار خط هفتم که وظیفه تامین گاز جنوب و جنوب شرق کشور را برعهده دارد، همگی نقش حیاتی خود را در زمینه انتقال گاز برای مصارف داخلی و صادراتی ایفا می‌کنند.
شبکه گاز متناسب با میزان تولید گاز در کشور تعریف می‌شود؛ پس از راه‌اندازی خط ششم، تولید امروز تا سه سال آینده گاز کشور به خوبی در شبکه منتقل می‌شود، اما به مرور زمان با برنامه‌ریزی‌هایی که در زمینه صادرات گاز به عراق، ترکیه و اروپا انجام شده، لازم است که شبکه غرب کشور دو خط انتقال سراسری داشته باشد، یعنی خط نهم در کنار خط ششم قرار گیرد تا ظرفیت تولیدی افزایش یافته در عسلویه را به خوبی منتقل کند.
صنعت گاز ایران با بهره‌مندی از بازوهای توانمند در بخش‌های مهندسی و توسعه، انتقال، ذخیره‌سازی، صادرات و گازرسانی روندی رو به رشد در پیش گرفته و تاکنون نیز بسیاری از اهداف بر اساس چشم‌انداز از پیش تعیین شده تحقق یافته، اما پیشرفت قابل توجه گاز در این بخش‌ها سبب نمی‌شود که پا بر پله توقف بگذارد و بر وضع کنونی خود قانع شود.
سرآمدی در تراز جهانی انتقال گاز، دستیابی به حجم روزانه ۲۰۰ میلیون مترمکعبی صادرات گاز، افزایش میزان تولید و فرآورش و پایان دادن به پروژه‌های توسعه گازرسانی تا پایان دولت دوازدهم از مهم‌ترین اهداف شرکت ملی گاز هستند که تحقق آنها نیازمند مدیریت هوشمندانه، تامین منابع مالی و انسانی، حفظ دارایی‌های فیزیکی، بومی‌سازی دانش و تخصص، تبادل اطلاعات و ارتباطات با شرکت‌های سرآمد جهانی و نیز کشورهای همسایه و ذکاوت در کسب بازارهای جهانی است.
مهم‌ترین طرح‌های شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در سال ۹۶
سال ۱۳۹۶ با عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال» برای شرکت ملی پالایش و پخش با اتفاق‌های زیاد و اجرای طرح‌های مهمی همراه بود. راه‌اندازی فاز نخست پالایشگاه ستاره خلیج فارس و همچنین فاز دوم آن که در آخرین روزهای سال رقم می‌خورد، افزایش ظرفیت و کیفیت پالایشگاه‌های لاوان، اصفهان و اجرای طرح‌های آنها که منجر به افزایش تولید بنزین یورو ۴ در کشور شد، راه‌اندازی سامانه دیسپچینگ میترینگ، نوسازی انبار نفت ری، تامین سوخت زمستانی و ... از دیگر اقدام‌ها و عملکرد این شرکت در سال ۹۶ است که به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود.
راه‌اندازی فاز نخست و دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس
پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس از جمله طرح‌های مهم و کلیدی است که فاز نخست آن اردیبهشت امسال به بهره‌برداری رسید و روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین یورو ۵، ۴,۵ میلیون لیتر نفت‌گاز، یک میلیون لیتر نفت سفید و یک میلیون و ۳۰۰ هزار لیتر گاز مایع به تولید کشور اضافه کرد. همچنین تولید بنزین در فاز دوم این پالایشگاه در آخرین روزهای امسال آغاز شد، این در حالی است که ۲۵ بهمن امسال واحد تقطیر فاز دوم این پالایشگاه افتتاح شد.
معکوس‌سازی خطوط انتقال فرآورده
در ۱۸ تیرماه سال ۹۶، برخی خطوط لوله انتقال فرآورده با هدف اجرای سیاست‌های صادرات فرآورده‌های نفتی در شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت معکوس شد. این خطوط شامل خط لوله فرآورده ۱۶ اینچ اصفهان-یزد و بخشی از خط لوله فرآورده ۱۰ اینچ آبادان-اهواز-تهران می‌شود.
بهره‌برداری از نخستین پل کابلی کشور
پل کابلی ۳۸۰ متری که بزرگ‌ترین پل اختصاصی خط لوله انتقال نفت خام کشور به شمار می‌رود، روی دریاچه سد کارون ۴، حدفاصل مراکز انتقال نفت شماره ۵ و ۶ مارون-اصفهان یکم مردادماه به بهره‌برداری رسید. این پل کابلی امکان انتقال روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام را از میدان نفتی مارون به اصفهان فراهم کرده است.
افتتاح سامانه جی‌آی‌اس
سامانه جی‌آی‌اس (اطلاعات مکانی ایران) مهرماه امسال در شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت رونمایی شد. این سامانه که پیاده‌سازی آن در واحد مهندسی و طرح‌های شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت انجام شده، اطلاعات توصیفی از طول و عرض جغرافیایی خطوط لوله، نقشه‌های ماهواره ای از گسل‌ها و ... را جمع‌آوری و قابل دسترسی به پروفایل خطوط لوله سراسر کشور می‌کند.
افتتاح سامانه کنترل دور الکتروموتورهای دور متغیر
این سامانه کنترلی که پیش‌تر در انحصار شرکت‌های خارجی بود، با تلاش محققان جهاد دانشگاهی علم و صنعت ایران، طراحی و ساخته شد. افزایش طول عمر تجهیزات و ارتقای بهره‌وری انرژی، از مهم‌ترین مزیت‌های این سامانه کنترلی به شمار می‌آید.
بهینه‌سازی و نوسازی انبار نفت ری
بهینه‌سازی و نوسازی انبار نفت ری و سکوی جدید بارگیری با هدف مکانیزه کردن، روزآمد کردن سامانه بارگیری فرآورده‌های نفتی، همچنین ارتقا و نوسازی انبار اجرا شده است که شامل یک سایبان بارگیری، ۲۶ نقطه بارگیری، دو دهانه تخلیه، موتورخانه مرکزی و ساختمان‌های پست برق و کنترل مرکزی می‌شود. روشنایی محوطه مخازن، کانال زیرگذر راه‌آهن، سامانه گرمایش بخار و ساختمان تزریق فوم از دیگر بخش‌های طرح بهینه‌سازی و نوسازی انبار نفت ری و سکوی جدید بارگیری است.
بهره‌برداری از سامانه دیسپچینگ میترینگ انبارهای نفت
سامانه دیسپچینگ میترینگ انبارهای نفت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در سه بخش موجودی انبارها، اطلاعات موجودی مخازن ورودی- خروجی فرآورده‌های نفتی از انبارها، همچنین موجودی جایگاه‌های عرضه سوخت و اندازه‌گیری فرآورده‌های ورودی- خروجی آنها تعریف شده است. این سامانه در بهمن ماه به بهره‌برداری رسید.
بهره‌برداری از خودروهای سوخت‌رسان سیار
اواخر امسال اپلیکیشن درخواست سوخت پیدو (Pido) به طور رسمی راه‌اندازی شد. این طرح با کمک شرکت پتروآیریک و پشتیبانی بانک پارسیان بهره‌برداری شد که می‌تواند به کاهش آلودگی هوا و کاهش تردد خودروها به منظور سوختگیری کمک کند.
اجرای طرح‌های افزایش کمیت و کیفیت بنزین در پالایشگاه‌ها
افتتاح طرح بنزین‌سازی پالایشگاه بندرعباس در روزهای پایانی سال، افتتاح طرح بنزین‌سازی پالایشگاه‌های لاوان و اصفهان در اوایل امسال و طرح تولید بنزین سبز (آلکالیت) در پالایشگاه آبادان از جمله طرح‌های دیگری بود که افزون بر افزایش تولید بنزین، بر کیفیت آن نیز افزوده است.
اجرای طرح‌های پالایشی در کشور سبب افزایش تولید بنزین به حدود ۷۷ میلیون لیتر در روز شده که با توجه به مصرف حدود ۷۹ میلیون لیتری بنزین، فاصله بین تولید و مصرف تا اندازه زیادی برابر شده است.
پتروشیمی در افق ۱۴۰۴
شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران نیز در سال ۹۶ برای دستیابی به هدف‌های کلان خود در افق ۱۴۰۴ که کسب مقام نخست منطقه در تولید محصولات پتروشیمی از لحاظ ارزش اجرای طرح‌های جدید (طرح‌های با خوراک گاز عمدتا از گاز طبیعی به عنوان خوراک استفاده می‌کنند)، گام برداشت.
افتتاح مجتمع پتروشیمی کردستان
در نخستین روز کاری سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال، (شنبه، پنجم فروردین ماه ۹۶) مجتمع پتروشیمی کردستان، بزرگ‌ترین پروژه صنعتی این استان با حضور رئیس جمهوری و وزیر نفت به طور رسمی افتتاح شد. دکتر روحانی در این مراسم، اشتغال جوانان را بهترین عیدی برای خود عنوان کرد. این مجتمع از طرح‌های دوازده‌گانه اقتصاد مقاومتی در صنعت پتروشیمی بود که به گفته وزیر نفت، با اجرای این طرح، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری صنعتی تاریخی این استان صورت گرفته است. این مجتمع افزون بر توسعه بخش پایین‌دستی صنایع پتروشیمی و تکمیل زنجیره ارزش، سبب ایجاد بازارهای جدید صادراتی، اشتغال‌زایی و ارزش افزوده بیشتر در کشور به‌ویژه در مناطق غرب و شمال غرب ایران می‌شود.
مجتمع پتروشیمی کردستان با دریافت خوراک از خط لوله اتیلن غرب با تولید سالانه ۳۰۰ هزار تن پلی‌اتیلن سبک سبب گسترش زنجیره صنایع تکمیلی در این استان می‌شود. این مجتمع با سرمایه‌گذاری ارزی ۲۵۷ میلیون یورو و (۳۸۰۰ میلیارد ریال) ساخته شده است.
افتتاح ۴ مجتمع پتروشیمی با ارز آوری سالانه ۲ میلیارد دلار
اما افتتاح‌ها در صنعت پتروشیمی در فروردین ماه با بهره‌برداری رسمی از پتروشیمی کردستان پایان نپذیرفت و بیست‌وهفتم این ماه چهار طرح دیگر این صنعت با ارزآوری سالانه ۲ میلیارد دلار افتتاح شدند. واحدMEG پتروشیمی مروارید با هدف تولید انواع اتیلن گلایکول با ظرفیت تولید سالانه ۵۴۰ هزار تن محصول و سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی به ترتیب حدود ۱۷۰ میلیون یورو ۸۹۰۰ میلیارد ریال، پلی استایرن انتخاب با ظرفیت تولید ۲۵۰ هزار تن در سال پلی‌استایرن انبساطی با سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی به ترتیب حدود ۱۲۰ میلیون دلار و ۲۰۰۰ میلیارد ریال، فاز ۲ پتروشیمی کاویان به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اتیلن منطقه خاورمیانه با هدف تأمین خوراک واحدهای پتروشیمی مسیر خط لوله اتیلن غرب با ظرفیت تولید سالانه یک میلیون تن اتیلن و سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی به ترتیب حدود ۲۰۰ میلیون یورو و ۲۳۵۰ میلیارد ریال و پتروشیمی تخت جمشید پارس با هدف تولید انواع محصولات پلی استایرن به ظرفیت تولید سالانه ۶۵ هزار تن با سرمایه‌گذاری ارزی و ریالی به ترتیب حدود ۴۰ میلیون یورو و ۱۳۵۰ میلیارد ریال چهار طرحی بودند که با حضور رئیس جمهوری و وزیر نفت به بهره‌برداری رسیدند و در مجموع حدود ۲ میلیون تن به ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و پلیمری ایران افزوده شد.
برگزاری همایش با هدف جذب سرمایه خارجی
سیزدهمین همایش بین‌المللی صنعت پتروشیمی ایران (IPF) در دوم و سوم اردیبهشت ماه با حضور ۳۸۵ شرکت داخلی و ۷۶ شرکت خارجی برگزار شد که با توجه به سرمایه‌بر و دانش‌محور بودن صنعت پتروشیمی، هدف از برگزاری این همایش جذب همکاری و سرمایه‌گذاری‌های خارجی و داخلی، معرفی توانمندی‌های داخلی، تأمین فناوری‌های نو و سهولت دریافت تسهیلات مالی و پوشش‌های بیمه‌ای بین‌المللی بود.
توافقنامه اصولی توسعه و بهبود فناوری پلی پروپیلن و کاتالیست مرتبط با آن نیز در حاشیه این همایش میان شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی و شرکت نورنر نروژ همسو با توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی امضا شد.
حرکت در مسیر خودکفایی
اواخر اردیبهشت ماه امسال، به همت پژوهشگران شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، گامی دیگر به سوی خودکفایی در صنعت پتروشیمی با بومی‌سازی دانش فنی تولید گرید جدید لوله پلی اتیلن سنگین High Performance PE۱۰۰ برداشته شد.
امضای توافق با شرکت ایرلیکوئید
مردادماه ۹۶، توافقنامه همکاری شرکت ملی صنایع پتروشیمی و شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی با شرکت ایرلیکوئید برای ایجاد لیسانس مشترک فرآیند تولید پروپیلن از متانول و مهندسی پایه واحد ۵۰۰ هزار تن MTP امضا شد. براساس مذاکراتی که شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی با شرکت‌های خارجی انجام می‌دهد، انتقال فناوری‌ها به شرط بومی‌سازی انجام خواهد شد که با اجرای این الگو شاهد انتقال فناوری به کشور، فرار از خام‌فروشی، اشتغال‌زایی، اتصال صنایع بالادست، میان‌دست و پایین‌دست صنعت پتروشیمی و ایجاد ارزش افزوده در زنجیره پتروشیمی برای کشور خواهیم بود.
آغاز عملیات اجرایی پتروشیمی دهلران
همزمان با هفته دولت امسال در شهریور ماه، عملیات اجرایی پتروشیمی دهلران با هدف تکمیل زنجیره ارزش و استفاده از گازهای همراه نفت جمع‌آوری شده از طرح ان‌جی‌ال ۳۱۰۰ برای تولید محصولات پتروشیمی و پلیمری آغاز شد. با ارزیابی‌های صورت گرفته، این مجتمع ظرفیت تولید ۷۰۰ هزار تن اتیلن، ۱۵۰ هزار تن پروپیلن، ۵۰ هزار تن پیرولیز اشباع نشده و ۶ هزار تن سوخت کوره را دارد. بهره‌برداری کامل پتروشیمی دهلران اشتغال‌زایی ۱۲۰۰ نفر را به طور مستقیم خواهد داشت.
افزایش تولید صنعت پتروشیمی
صنعت پتروشیمی امسال نیز با رشد قابل توجهی در تولید همراه بود به نحوی که عملکرد تولید ۱۱ماهه مجتمع‌های پتروشیمی کشور از ابتدای امسال تا پایان بهمن ماه نشان از تولید بیش از ۴۹میلیون تن محصول پتروشیمی می‌دهد که براساس این عملکرد، تولید ۲۱ مجتمع پتروشیمی مستقر در منطقه ماهشهر ۱۷ میلیون و ۹۵۶ هزار تن، تولید ۱۶ مجتمع پتروشیمی مستقر در منطقه عسلویه حدود ۲۰ میلیون و ۸۸۶ هزار تن و تولید ۲۱ مجتمع پتروشیمی مستقر در مناطق داخلی کشور حدود ۱۰ میلیون و ۲۰۷ هزار تن بوده است.
برگزاری یازدهمین نمایشگاه ایران پلاست
یازدهمین نمایشگاه ایران پلاست با شعار «بهبود فضای کسب‌وکار در صنایع تکمیلی پتروشیمی و پلاستیک کشور» با رشدی بیش از ۱۰۰ درصدی حضور شرکت‌های خارجی در چهار گروه کالایی مهرماه امسال در حالی برگزار شد که نمایندگانی از ۲۴ کشور جهان در این نمایشگاه حضور داشتند؛ نمایندگانی از کشورهای آلمان، چین، هند، قبرس، تایوان، فرانسه، ایتالیا، کره جنوبی، فنلاند، سوئیس، اتریش، صربستان، لوکزامبورگ، بلژیک، تایلند، جمهوری چک، یونان، دانمارک، هلند، اسپانیا، امارات متحده عربی، ژاپن، ترکیه و برخی از کشورهای حوزه خلیج فارس.
این نمایشگاه با هدف رونق بازار صنعت پلاستیک و تسهیل روند بازاریابی این صنعت با حضور ۶۰۰ شرکت داخلی و ۵۲۴ شرکت خارجی برگزار شد.
شایان یادآوری است که در حاشیه نمایشگاه یازدهم ایران پلاست، پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران و انجمن صنایع پلاستیک فرانسه به منظور استانداردسازی قطعات پلاستیکی خودروهای ایرانی برای ورود به بازارهای خارجی تفاهم‌نامه ارتقای سطح علمی و فناورانه شرکت‌های دانش بنیان امضا کردند.
امضای توافقنامه ساخت کارخانه ان‌جی‌ال ۲۳۰۰
در روزهای پایانی مهرماه ۹۶، مدیریت امور بین‌الملل شرکت ملی نفت و پتروشیمی امیرکبیر توافقنامه ساخت کارخانه ان‌جی‌ال ۲۳۰۰ را به منظور تأمین خوراک پایدار امضا کردند تا بر اساس این توافقنامه، پس از سال‌ها، مهم‌ترین چالش مجتمع پتروشیمی امیرکبیر یعنی تأمین خوراک پایدار، رنگ واقعیت به خود گرفته است.
امضای تفاهم‌نامه‌ای میان منطقه آزاد قشم و نفت و گاز پارسیان
آبان ماه امسال، با امضای تفاهم‌نامه‌ای میان منطقه آزاد قشم و نفت و گاز پارسیان، ایجاد هاب پتروشیمی در قشم کلید خورد. براساس این تفاهم‌نامه اجرای گام‌های ابتدایی و مطالعاتی این طرح، آغاز شد. همکاری در تهیه قراردادها، پیشبرد انجام مطالعات طرح جامع هاب‌پتروشیمی قشم به وسیله شرکت WORLEY PARSONS، تعیین حدود اربعه اراضی این طرح به وسعت تقریبی ۴۰۰ هکتار و پیشبرد انجام مطالعات کلان زیست محیطی و ایمنی سایت از تعهدهای سازمان منطقه آزاد قشم در این طرح مهم صنعت پتروشیمی به‌شمار می‌آید.
آغاز احداث پتروشیمی کوروش
در نیمه آذرماه امسال، کلنگ احداث پتروشیمی کوروش با سرمایه‌گذاری ۱۹۰ میلیون دلار به منظور تولید سالانه ۱۵۰ هزار تن پروپیلن و مشتقات پایین‌دستی در بندر ماهشهر به زمین زده شد که براساس برآورد انجام شده، ساخت‌وساز آن ۴۰ ماه به طول خواهد انجامید. پروپیلن یکی از مواد پایه برای توسعه زنجیره ارزش در صنایع پتروشیمی محسوب می‌شود که خوشبختانه در این پروژه مسیر توسعه پایین دست و تکمیل زنجیره ارزش نیز پیش‌بینی شده است.
امضای قرارداد تجاری‌سازی کاتالیست SAC۵۰۰
هفته پایانی بهمن ماه ۹۶، قرارداد تجاری‌سازی کاتالیست SAC۵۰۰ بین شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی و پتروشیمی شازند امضا شد. کاتالیست SAC۵۰۰ از خانواده کاتالیست‌های زیگلر ناتاست که در فرآیند دوغابی تولید پلی‌اتیلن سنگین قابل استفاده است. این کاتالیست از لحاظ فنی با کاتالیست‌های وارداتی قابل رقابت است و می‌تواند در واحدهای تولیدی فرآیند هوستالن برای تولید گرید لوله مورد استفاده قرار گیرد.
این کاتالیست قابلیت جایگزینی کاتالسیت‌های وارداتی مصرفی در واحدهای پلی اتیلن سنگین دوغابی هوستالن را دارد و از مزیت‌هایی مانند قیمت تمام شده به مراتب پایین‌تر، ضایعات کمتر در مراحل ساخت و مهم‌تر از همه دانش فنی بومی برخوردار است. با دستیابی به این دانش فنی، گامی بلند همسو با استقلال علمی مجتمع‌های پتروشیمی تولیدکننده پلی‌اتیلن سنگین و قطع وابستگی به واردات این محصول برداشته شده است.
افتتاح ۳ طرح پایین دستی
هفتم اسفندماه، سه طرح پایین‌دستی پتروشیمی با ظرفیت ۱۴۶ هزار تن در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی به طور رسمی افتتاح شد. این طرح‌ها از مجموعه طرح‌های صنایع تکمیلی و پایین‌دستی پتروشیمی به شمار می‌روند که به‌طور رسمی افتتاح شدند.
مجموع سرمایه‌گذاری سه طرح، تصفیه پساب شرکت پتروشیمی مارون به روش MBR (فرآیند رآکتور بیولوژیکی غشایی)، توسعه صنایع بسته‌بندی پتروپک و تولید آمیزه‌ها و مستربچ‌های پلیمری، ۹۷۷ میلیارد ریال و ۱۵,۱ میلیون دلار است و با بهره‌برداری از آنها، ۱۵۲ شغل مستقیم ایجاد شد. این واحدها سالانه ۱۴۶ هزار تن آمیزه‌ها، مستربچ‌ها و کامپاندهای پلیمری و گرانول حاصل از بازیافت کیسه‌های شیرینگ تولید می‌کنند و محصول آنها در صنایع ساختمانی، خودرو، بسته‌بندی، نساجی و خانگی کاربرد دارد.
در نیمه اسفندماه امسال، قرارداد همکاری شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی و ایرلیکوئید فرانسه برای ایجاد لیسانس مشترک فرآیند تولید پروپیلن از متانول قرارداد همکاری امضا شد که با امضای این قرارداد، نخستین لیسانس واحد صنعتی فرآیند تبدیل متانول به پروپیلن تحت برند PARS MTP قابل ارائه به مشتری می‌شود. شرکت ملی صنایع پتروشیمی نخستین خریدار این لیسانس خواهد بود تا در قالب یک واحد مرجع بتوانند به دیگر متقاضیان ایرانی این لیسانس را اعطا کنند.
