نشست خبری وزیر نفت به مناسبت دهه فجر، روز (یکشنبه، ۱۵ بهمن‌ماه) برگزار شد و بیژن زنگنه در مدت حدود ۲ ساعت به پرسش‌های متعدد رسانه‌های داخلی و خارجی پاسخ داد؛ پاسخهایی در خور تامل و توجه.
ارائه گزارش آماری از عملکرد: زنگنه در ارائه گزارش عملکرد، از افزایش ۱۶۵ هزار بشکه‌ای تولید نفت خام و میعانات گازی و افزایش ۶۰ هزار بشکه‌ای صادرات نفت در ۱۰ ماه امسال نسبت به مدت مشابه پارسال خبر داد و گفت: تولید نفت در میدان‌های غرب کارون، دی‌ماه امسال از مرز ۳۰۰ هزار بشکه گذشت. افزایش تولید روزانه گاز از میدان پارس جنوبی به بیش از ۵۵۰ میلیون متر مکعب، افزایش جمعیت تحت پوشش شبکه گازرسانی به ۹۲ درصد کل کشور، افزایش ۲۸ درصدی تولید بنزین در سال جاری نسبت به سال گذشته، افزایش تقاضای داخلی محصولات پتروشیمی و صادرات روزانه ۱۳ میلیون متر مکعب گاز به عراق با وجود تشدید مصرف گاز در داخل، دیگر مسائلی بود که وزیر نفت در ارائه گزارش عملکرد به آنها اشاره کرد. البته در این نشست به بضاعت اندک و سهم ۱۴,۵ درصدی وزارت نفت از درآمدهای نفتی اشاره‌ای نشد؛ نفتی که این روزها با قیمت هر بشکه حدود ۶۰ دلار معامله می‌شود.
پیام وزیر نفت برای بازارهای جهانی: نشست وزیر نفت برای بازارهای جهانی هم پیامی داشت و آن اینکه اگر توافق کاهش عرضه نفت در سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) به هر دلیلی تمدید نشود، ایران به سرعت تولید خود را افزایش می‌دهد و در کمتر از یک هفته، حداقل ۱۰۰ هزار بشکه به تولید خود می‌افزاید. بلومبرگ از جمله رسانه‌های خارجی بود که صحبت‌های وزیر نفت درباره توان ایران برای افزایش سریع تولید در صورت پایان توافق اوپک را مورد توجه قرار داد. ظرفیت‌سازی خوب ایران در تولید نفت طی سال‌های اخیر، موضع قدرت وزارت نفت ایران را تقویت کرده است.
سیاست‌های ضد بهره‌وری در کشور: وزیر نفت در این نشست از سیاست‌های کشور که گاه ضد بهره‌وری است هم سخن گفت و با اشاره به سهم شایان توجه بهره‌وری در کاهش هزینه‌های تولید، یادآور شد: به طور مثال، اکنون در وزارت نفت کاری را که یک نفر می‌تواند انجام دهد، سه نفر انجام می‌دهند. اگر هم بخواهیم نیرویی را حذف کنیم، از ۳۰۰ جا با ما تماس می‌گیرند، صبح دعا می‌کنند، ظهر نفرین می‌کنند و عصر فحش می‌دهند. این جملات وزیر اگرچه با خنده حضار همراه شد، اما از واقعیت تلخی حکایت داشت: «نیاز مبرم به اشتغال و تمایل شدید به کار در دولت».
اشتغال‌زایی در بطن طرح‌ها و پروژه‌های نفتی: تمام حرف زنگنه در مبحث اشتغال این بود که اشتغال را نه در وزارت نفت، بلکه در طرح ها و پروژه‌های نفتی باید جست‌وجو کرد و طرح‌ها و پروژه‌ها هم اجرایی نمی‌شوند جز در سایه تامین سرمایه، جذب فناوری و تعامل با شرکت‌هایی که این دو رکن را در اختیار دارند. به نظر می‌رسد آنها که دغدغه اشتغال جوانان این سرزمین را دارند، بهتر است به جای هجمه به تبدیل وضعیت نشدن کارکنان در نفت یا توقف جذب نیرو در این وزارتخانه، کمی هم به ضرورت‌های جذب سرمایه و فناوری بپردازند.
تکلیف نامعلوم مخالفان داخلی قراردادهای نفتی: قراردادهای جدید نفتی با همین پشتوانه فکری روی میز وزارت نفت قرار گرفت: نیاز به جذب سرمایه و فناوری. سرمایه‌گذاری، انتقال فناوری و اشتغال‌زایی، اهداف خوب، متعالی و قابل دفاعی است. آنچه قابل دفاع نیست، ادامه هجمه‌ها به این قراردادهاست تا جایی که وزیر نفت می‌گوید: «جرات اعلام عنوان اسامی قراردادهایی را که در حال نهایی شدن است ندارم.» تکلیف مخالفان خارجی که روشن است، اما تکلیف آنان که در داخل، شبانه‌روز از دغدغه تولید در میدان‌های مشترک و عقب نماندن از طرف مقابل و ضرورت ازدیاد برداشت دم می‌زنند، چندان روشن نیست. فقط برای نمونه، ذکر این مثال خالی از لطف نیست که از مجموع ۸۷ میلیارد بشکه ذخایر نفت درجای میدان‌های غرب کارون (عمده آن به میدان‌های مشترک تعلق دارد) که با احتساب ضریب بازیافت ۱۵ درصد، ۱۳ میلیارد آن قابل برداشت است، تاکنون یک میلیارد بشکه نفت هم برداشت نشده است.
محدودیت‌های آمریکا را با برجام اشتباه نگیریم: مشکل نقل و انتقالات بانکی مطالبات نفتی با وجود توافق برجام، پرسشی بود که طبق روال از وزیر نفت پرسیده شد و زنگنه این‌گونه پاسخ داد: «برخی شرکت‌ها سهام آمریکایی دارند و به دلیل همکاری‌هایی که با آمریکا دارند، ریسک کار با ایران را نمی‌پذیرند یا همسایه‌ای داریم که سعی می‌کند هر شرکتی را که می‌خواهد با ایران کار کند منصرف کند. این‌ها ربطی به برجام ندارد، بلکه ناشی از اقدامات محدودکننده امریکاست.»
زنگنه درباره توافقی که کمتر از یک ماه پیش، دومین سالروز خود را پشت سر گذاشت، این را هم اضافه کرد که اگر این توافق نبود، نه می‌توانستیم این قدر نفت بفروشیم، نه فازهای پارس جنوبی تکمیل می‌شد و نه پالایشگاه ستاره خلیج فارس.
تکرار حرف‌های ترامپ در داخل کشور: صحبت از آمریکا فقط در بحث برجام به میان نیامد. وزیر نفت دیروز وقتی از ناملایمات داخلی هم حرف می زد، از رئیس جمهوری امریکا نام برد و گفت: «این رفتار باید زشت جلوه داده شود که وقتی ترامپ حرفی می‌زند، عده‌ای هم در داخل همان حرف را تکرار می‌کنند. نتیجه این دو یکی است. کشور ما دشمنان بدی در منطقه و در دنیا دارد؛ دیگر دوستان‌مان در داخل نباید حرف آنها را به شکلی دیگر بزنند. تمام حرف من این است.» وی با ردّ یأس و ناامیدی نسبت به امضای قراردادهای جدید نفتی در بدنه وزارت نفت، گفت: «اگر اجرای قراردادهای نفتی برای اشتغال‌زایی و برای افزایش تولید نفت لازم است، باید از این جریان حمایت شود؛ به‌ویژه که غالب این طرح‌ها برای توسعه میدان‌های مشترک در دستور کار قرار گرفته است.»
اهمیت توسعه در خزر، فراتر از جنبه‌های اقتصادی: وزیر نفت در نشست خبری دیروز خود، در پاسخ به پرسشی درباره توسعه در خزر هم توضیحات مختصر اما قابل توجهی داد و این مهم را یادآور شد که توسعه در این بخش، تنها از جنبه اقتصادی برای صنعت نفت حائز اهمیت نیست، بلکه به واسطه جایگاه و سهم ایران در این منطقه، مسئله‌ای ملی است. صحبت‌های زنگنه مبنی بر اینکه ایران به واسطه نبود دسترسی به آب‌های آزاد در خزر به تنهایی نمی‌تواند چاه حفر کند، حکایت از این دارد که ایران برای فعالیت‌های توسعه‌ای در خزر، باید همکاری با همسایگان شمالی را مدنظر قرار دهد.
تکذیب خبر تهاتر نفت و سلاح: وزیر نفت در نشست خبری خود، خبر تهاتر نفت با سلاح میان ایران و روسیه را دروغ محض خواند و تاکید کرد: هیچ ارتباطی میان فروش نفت ایران و خرید سلاح برای کشور وجود ندارد.
فساد به رغم تعدد نهادهای نظارتی در کشور: زنگنه در این نشست به پرسش‌هایی درباره فساد مالی در مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران هم پاسخ داد و به نکته مهمی اشاره کرد: «فساد مالی در یک مجموعه دولتی برای مدت طولانی؛ به رغم تعدد نهادهای نظارتی در کشور.»
زنگنه گفت: «درست است که باید انسان‌های سالم بر سر کار باشند، اما اگر کسی هم خلاف می‌کند، سیستم باید هشدار دهد.»
و انقلاب اسلامی: وزیر نفت در پایان نشست خبری دیروز و در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه شد به اینجا رسیدیم که در یک نشست خبری مصادف با سی و نهمین سالروز انقلاب اسلامی، حرف از فساد و اختلاس به میان میآید، گفت: قرارمان این نبود...
هانیه موحد
