سرعت گذار جهانی به انرژی پاک همچنان در حال افزایش است، اما مسیر پیشرفت ناهموار است.
به گزارش شانا به نقل از اداره کل امور اوپک، مجامع و سازمان‌های بین‌المللی وزارت نفت، بر اساس گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی که روز دوشنبه هفته جاری منتشر شد، با وجود نگرانی‌ها در مورد تضعیف استقرار جهانی فناوری‌های انرژی پاک، آخرین داده‌ها حاکی از ادامه رشد این فناوری در جهان است. با این حال این گزارش خاطرنشان می‌کند که پیشرفت در مناطق و فناوری‌های مختلف نابرابر است و سیاست‌های حمایتی بیشتری برای توانمندسازی کشورها به‌منظور عبور از دوره گذار نیاز خواهد بود.
نسخه جدید گزارش «پایش بازار انرژی پاک» آژانس بین‌المللی انرژی که آخرین تحولات استقرار انرژی پاک در گروهی از فناوری‌ها و پیامدهای آن را برای بازارهای انرژی بیان می‌کند، دوره زمانی نیمه اول سال ۲۰۲۴ را پوشش می‌دهد.
این گزارش نشان می‌دهد فتوولتائیک خورشیدی (PV) با افزایش ظرفیت ۳۶ درصدی نسبت به نیمه اول سال ۲۰۲۳ و افزایش ۸۰ درصدی در ایالات متحده، نقش اصلی را در توسعه استقرار فناوری پاک در جهان داشته است. فروش خودروهای برقی در این مدت ۲۵ درصد افزایش یافته و ظرفیت جدید برق بادی دوباره رکورد سال ۲۰۲۳ را ثبت کرد. با این حال فروش پمپ حرارتی کاهش قابل توجه ۱۰ درصدی را در سطح جهانی شاهد بود که ناشی از فروش کمتر در اروپا بود. در عین حال، فروش آنها در چین، ایالات متحده و ژاپن همچنان قوی باقی مانده است.
در نیمه اول سال ۲۰۲۴ حدود ۷ میلیون خودروی برقی در سراسر جهان فروخته شد. در چین، خودروهای برقی نزدیک به ۴۵ درصد از کل فروش خودروهای چین در نیمه اول سال را تشکیل دادند و این تعداد در ماه‌های اخیر از ۵۰ درصد گذشت، همچنین نشانه‌هایی وجود دارد که گذار به انرژی پاک در سایر بازارهای نوظهور و اقتصادهای درحال‌توسعه شتاب می‌گیرد. فروش خودروهای برقی در این بازارها در مقایسه با مدت مشابه در سال ۲۰۲۳ دو برابر شده است، همچنین افزایش ظرفیت فتوولتائیک خورشیدی در هند ۹۰ درصد در ۶ ماه اول سال جاری میلادی و بیش از ۳۰ درصد در چین در مدت مشابه افزایش یافته است.
در مقابل برخی از فناوری‌های انرژی پاک در تعدادی از کشورهای اروپایی در نیمه اول سال با موانعی مواجه شدند. فروش پمپ‌های حرارتی در اروپا تقریباً ۵۰ درصد کاهش یافت و فروش خودروهای برقی تنها ۳ درصد در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۳ رشد کرد. در واقع کاهش قابل توجه در آلمان سبب شد با وجود رشد قوی در بریتانیا، بلژیک و هلند، رشد کلی فروش خودروهای برقی در اروپا ثابت باشد.
پس از افزایش در دوره پس از همه‌گیری کووید ۱۹، هزینه‌های تجهیزات تولید انرژی پاک روند نزولی خود را از سر گرفته است. «شاخص قیمت تجهیزات انرژی پاک» آژانس بین‌المللی انرژی که به‌صورت سه ماهه تحولات قیمت فناوری‌های کلیدی انرژی پاک را در جهان رصد می‌کند، نشان می‌دهد تنها در نیمه اول سال ۲۰۲۴، قیمت‌های فتوولتائیک خورشیدی ۲۰ درصد و قیمت ذخیره‌سازی باتری در مقیاس شبکه تقریباً ۱۰ درصد کاهش یافته است.
همچنین قیمت تجهیزات توربین‌های بادی در سال گذشته، با ۵ درصد کاهش مواجه شده است. عرضه سریع فتوولتائیک خورشیدی در چین در نیمه اول سال ۲۰۲۴ به کاهش بیشتر قیمت ماژول‌ها کمک کرد که قیمت آنها در سال گذشته بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته بود. کاهش قیمت تجهیزات انرژی پاک همچنین اثرات مثبت غیرمستقیم برای مشتریان خانگی و تجاری داشته است که با استفاده از سیستم‌های خورشیدی توانسته‌اند هزینه‌های برق خود را کاهش دهند.
در گزارش یادشده تأکید شده است اگرچه کاهش قیمت تجهیزات انرژی پاک فرصت‌هایی را برای گذار سریع‌تر انرژی فراهم می‌کند، همچنان سیاست‌های حمایتی برای فراهم کردن شرایط توسعه‌ی پایدار و مستمر آنها مانند سرمایه‌گذاری در شبکه‌های برق یا شبکه‌های شارژ خودروهای برقی نیاز است.
از طرف دیگر در گزارش یادشده به برخی تنگناهای اقتصادی، ظرفیت تولید زیاد و در برخی موارد تقاضای ضعیف‌تر از حد انتظار، بر عملکرد مالی برخی شرکت‌ها فشار وارد می‌کند و حاشیه سود تولیدکنندگان را در برخی بخش‌ها کاهش داده است، به‌طوری که حاشیه سود خالص تولیدکنندگان فتوولتائیک خورشیدی یکپارچه در چین از حدود ۱۳ درصد در نیمه اول سال ۲۰۲۳ به حدود ۵- درصد در نیمه اول سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است، با این حال سایر بخش‌های تولید فناوری چین انعطاف‌پذیری بیشتری نشان داده‌اند، به‌ویژه در بخش باتری تولیدکنندگان داخلی شاهد تقویت حاشیه سود خود در نیمه اول سال ۲۰۲۴ بودند.
این گزارش همچنین شامل خلاصه یافته‌های جدیدترین ابزار نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی تحت عنوان «رصد یا ردیاب برق لحظه‌ای» (Real-Time Electricity Tracker) است که مقدار انتشار دی‌اکسید کربن را در هر لحظه و در زمان واقعی از بخش برق در طیف وسیعی از کشورها تخمین می‌زند. کشورهای تحت پوشش این ابزار حدود نیمی از برق جهان را تولید می‌کنند. طبق یافته‌های این ابزار، انتشار دی‌اکسید کربن کل بخش برق تاکنون در سال ۲۰۲۴ بیش از یک درصد کمتر از زمان مشابه در سال گذشته است.
«ردیاب برق لحظه‌ای» نشان می‌دهد چگونه افزایش در دسترس بودن برق تجدیدپذیر سبب کاهش افزایش احتمالی انتشار کربن به‌دلیل افزایش تقاضا در تابستان بسیار گرم در برخی نقاط جهان شده است. در هند تقاضای برق و انتشار دی‌اکسید کربن در مقایسه با سال ۲۰۲۳ حدود ۵ درصد بیشتر از سال گذشته بوده است.
در همین حال بخش تولید برق در اتحادیه اروپا از نقطه عطفی عبور کرد و انرژی‌های تجدیدپذیر حدود نیمی از کل تولید برق را بین ژانویه تا اکتبر تشکیل داده است. در ۱۰ ماهه اول سال ۲۰۲۴، تولید برق با سوخت زغال‌سنگ و گاز به پایین‌ترین سهم خود یعنی ۲۳ درصد در ترکیب تولید برق اروپا رسید، در حالی که سهم انرژی بادی و خورشیدی در تولید برق اروپا به ۳۰ درصد افزایش یافت.
