رئیس پژوهشکده توسعه و بهینه‌سازی فناوری انرژی پژوهشگاه صنعت نفت با تاکید بر ضرورت ورود جدی کشور به بحث انرژی‌های نو، گفت: حرکت به این سمت به منظور کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی اجتناب‌ناپذیر است.
به گزارش شانا به نقل از دنیای اقتصاد، محمدرضا حبیبی با بیان اینکه قیمت حامل‌های انرژی باید معقول شود، گفت: تا وقتی قیمت انرژی ارزان است مصرف‌کنندگان اعم از مردم عادی و صنایع دنبال بهینه‌سازی نیستند، زیرا این مبالغ سهم زیادی در هزینه‌های آنها ندارد.
رئیس پژوهشکده توسعه و بهینه‌سازی فناوری انرژی پژوهشگاه صنعت نفت با اشاره به بالا بودن قیمت سوخت در دنیا اعلام کرد: در دیگر کشورها افزون بر بالا بودن قیمت انرژی در صورت مصرف بالا به مصرف‌کنندگان جریمه تعلق می‌گیرد.
حبیبی با تأکید بر اینکه اکثر کشورهای بزرگ دنیا به بحث استفاده از انرژی‌های نو وارد شده‌اند، افزود: وزارت نفت می‌تواند به این حوزه وارد شود و سرمایه‌گذاری‌های جدیدی را برای تولید تجهیزات بومی آغاز کند. این سرمایه‌گذاری در درازمدت اثر عمده‌ای در کاهش مصرف انرژی فسیلی در خود وزارت نفت خواهد داشت. در بخش مسکونی، اداری و تجاری، مصرف انرژی نسبت به کشورهای اروپایی به‌شدت بالا است و هرساله در فصل زمستان حدود ۱۰ درصد بر میزان مصرف اضافه می‌شود. اگر با این میزان رشد مصرف انرژی ادامه دهیم زمانی باید واردکننده گاز در فصل زمستان شویم. در بخش صنعتی نیز مشکل اصلی قدیمی بودن تجهیزات و خطوط تولید است که در سال‌های گذشته به دلایل مختلف نتوانستیم تجهیزات جدید و با بازدهی بالا را جایگزین کنیم.
وی یکی از مهم‌ترین تجهیزات عمده انرژی‌بر را توربین‌های مورداستفاده در سایزهای مختلف در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی دانست که بیشتر آنها بازدهی‌های بسیار پایینی دارند و فناوری استفاده شده در این توربین‌ها متعلق به ۴۰ تا ۶۰ سال پیش است. برای نمونه در ممیزی انرژی در بخش صنعتی برخی از این توربین‌ها دارای بازدهی کلی ۹ درصد بودند که این محدوده در بخش انرژی فاجعه و بسیار پایین است. در بخش تجهیزات ثابت (مانند بویلرها، برج‌های خنک‌کن و...) وضع مقداری بهتر است، زیرا جزو تجهیزات با فناوری بسیار بالا نیستند و بعضی از شرکت‌های داخلی تجهیزات خوبی در این بخش ساخته‌اند و به بازار عرضه کرده‌اند.
فعالیت ابتر بومی‌سازی تجهیزات در کوچک‌مقیاس‌ها
رئیس پژوهشکده توسعه و بهینه‌سازی فناوری انرژی پژوهشگاه صنعت نفت افزود: خوشبختانه در زمینه تجهیزات نیروگاهی شرکت‌هایی مانند مپنا گام بزرگی در مسیر تحقق بومی‌سازی توربین‌ها باکلاس جهانی برداشته‌اند، اما در کوچک‌مقیاس‌ها (مانند انواع محرک‌های زیر ۱۰ مگاوات که در اکثر صنایع نفت، گاز و پتروشیمی استفاده می‌شود) هنوز شرکت‌های مشابه مپنا به‌دلیل پراکندگی و وجود قدرت‌های مختلف وارد نشده‌اند. در این زمینه بعضی از اقدام‌ها از سوی شرکت‌های کوچک انجام شده که پژوهشگاه صنعت نفت نیز با استفاده از نیروهای متخصص خود و با کمک شرکت‌های یادشده پیشنهادهایی را برای ارتقای بازدهی و افزایش کلاس بعضی از تجهیزات دوار به شرکت‌های اصلی نفت و گاز ارائه کرده است. این پروژه‌ها در صورت کسب دانش فنی و ساخت داخل سبب کاهش مصرف انرژی و پایداری در بخش عملیات می‌شوند.
حبیبی اظهار کرد: بهتر است وزارت نفت با برنامه‌ریزی بلندمدت و هدف‌گذاری صحیح در بخش خانگی و تجاری مصرف را کاهش دهد. این هدف‌گذاری در دو بخش بهبود ساخت (رعایت اصول بهینه‌سازی انرژی) و بومی‌سازی تولید تجهیزات گرمایشی و سرمایشی است. در بخش بهبود ساخت یکی از نمونه‌های موفق، حمایت وزارت نفت از تولید پنجره‌های دوجداره در سال‌های پیش با کمک شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت بود. این سیاست در درازمدت سبب اجباری شدن استفاده از این تجهیزات در بخش ساختمان شد که کمک زیادی در کاهش مصرف انرژی و بهبود آسایش ساکنان کرد.
لزوم ایجاد سیاست‌های صحیح در کاهش مصرف سوخت
وی با تأکید بر اینکه متأسفانه در بخش ساخت، سیاست‌های صحیحی برای کاهش مصرف انرژی از سوی دیگر وزارتخانه‌ها و شهرداری‌ها اعمال نشده است، افزود: برای مثال ضرورت اجرای مبحث ۱۹ فقط برای ساختمان‌های بالای ۲ هزار مترمربع زیربنا اجباری است، در صورتی که بخش زیادی از ساختمان‌های در حال ساخت زیر ۲ هزار مترمربع هستند و عملاً برای ساختمان‌های نوساز نیز هنوز به فکر کاهش مصرف انرژی نیستیم. در بخش حمایت از بومی‌سازی دستگاه‌های تولید گرمایش و سرمایش در بخش مسکونی، تجاری و اداری در سال‌های گذشته چند پروژه کاربردی از سوی شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت تعریف شد، اما متأسفانه تنها تعداد محدودی از آنها به مرحله اجرا رسید. یکی از پروژه‌های موفق طراحی و تولید سامانه تولید هم‌زمان برق و حرارت بر پایه موتور گازسوز داخلی بود. این سامانه با بازدهی کلی ۹۱ درصد، توان تولید ۱۲ کیلووات برق ۳ فاز و حدود ۲۵ کیلووات حرارت را دارد و در مرحله تولید نیمه انبوه است (در این نوع پروژه‌ها نیاز است حمایت‌های تشویقی از سوی دولت در راستای بومی‌سازی و نفوذ در بازار انجام شود.)
رئیس پژوهشکده توسعه و بهینه‌سازی فناوری انرژی پژوهشگاه صنعت نفت گفت: مهم‌ترین مزیت این سامانه بومی‌سازی موتور صنعتی و خدمات مناسب، خدمات پس از فروش از سوی شرکت‌های معتبر است (در مقایسه با تجهیزات وارداتی که در صورت نیاز به تعمیرات، هزینه و زمان زیادی نیاز دارد.)
حبیبی تصریح کرد: یکی دیگر از پروژه‌های اجراشده در زمینه تجهیزات تولید سرمایش و گرمایش بومی‌سازی تولید بخاری‌های گازسوز با بازدهی بالا بود که متأسفانه به دلیل عدم‌حمایت دولت در ابتدای تولید این محصول به‌صورت مناسب به آن توجه نشد (هزینه اولیه این محصول در مقایسه با محصولات مشابه با بازدهی پایین جذابیتی برای مصرف‌کنندگان نداشت). براساس اطلاعات ترازنامه انرژی، سهم بخش خانگی و تجاری در مصرف گاز طبیعی حدود ۳۰ درصد است و هرگونه اصلاح در مدیریت مصرف یا افزایش بازدهی تجهیزات اثر زیادی در میزان مصرف گاز در کشور خواهد داشت. در بخش مصرف برق نیز بخش خانگی و تجاری حدود ۳۵ درصد کل تولید برق را در یک سال مصرف می‌کنند که بخش زیادی از آن از سوی سیستم‌های سرمایشی در تابستان مصرف می‌شود (اطلاعات از ترازنامه انرژی سال ۱۳۹۷ استخراج شده است.)
وی افزود: یکی دیگر از سیاست‌های کشور برای کاهش مصرف برق در فصل تابستان استفاده از تجهیزات سرمایشی گازسوز بوده است. در این راستا وزارت نفت در سال‌های گذشته مشوق‌هایی برای استفاده‌کنندگان از این تجهیزات در نظر گرفت، اما متأسفانه با افزایش شدید قیمت ارز استفاده از این تجهیزات برای اکثر استفاده‌کنندگان توجیهی نداشت. در این شرایط و با توجه به قطع ارتباط اکثر شرکت‌های بزرگ به دلیل تحریم‌ها بهترین روش حمایت از بومی‌سازی برخی از این تجهیزات تولید داخلی است. بر این اساس باید طراحی و تولید پمپ حرارتی گازسوز (GHP) مورد توجه مسئولان ذی‌ربط قرار گیرد.
رئیس پژوهشکده توسعه و بهینه‌سازی فناوری انرژی پژوهشگاه صنعت نفت یادآور شد: در سطح کلان مصرف انرژی، نیاز است سیاست‌های کلی از سوی هیئت عالی تصویب و اجرا شود تا با تغییرات در وزارتخانه‌ها و مدیران، پروژه‌های بزرگ دچار مشکل نشوند.
