همچنین در طول دهه‌های اخیر عرضه انرژی اولیه کشور بطور متوسط سالانه سه درصد رشد داشته و با توجه به رشد تولید ناخالص داخلی موجب روند افزایشی شدت مصرف انرژی اولیه شده است. این در حالی است که شدت مصرف انرژی جهان در طول دهه‌های گذشته روند کاهشی داشته است.

آمارها نشان می‌دهد شدت عرضه انرژی در ایران بیش از سه برابر متوسط جهانی است. ایران از نظر میزان عرضه انرژی نزدیک به کشور آلمان است اما شدت انرژی ایران ۶ برابر کشور آلمان برآورد می‌شود.

بالا بودن شدت مصرف انرژی در ایران بیش از هر چیز به دلیل هدررفت انرژی و البته الگوی نادرست مصرف ایجاد شده است.

انرژی در ایران به دلیل یارانه بالایی که دریافت می‌کند در مقایسه با سایر کشورهای جهان به شدت ارزان است و همین موضوع باعث شده تا در بخش‌های محتلف از خانگی گرفته تا صنایع و نیروگاه‌ها عزمی برای بهینه‌کردن مصرف نداشته باشند. در واقع این قیمت‌ها برای مصرف‌کننده انرژی در جهت بهبود روند مصرفی خود و استفاده از فناوری‌های جدید و تجهیزات بازدهی بالا انگیزه لازم را ایجاد نمی‌کند.

در کنار آن، دسترسی آسان به انرژی گاز در کشور باعث شده تا مصرف این سوخت به شکل سرسام‌آوری در سال‌های اخیر افزایش پیدا کند.

تا آنجا که وزیر نفت نیز نسبت به این موضوع انتقاد کرده و گفته که مصرف خانگی گاز در تهران ۱۵ درصد افزایش یافته که ۲ درصد آن مربوط به اشتراک‌های جدید است. افزایش ۱۵ درصدی مصرف غیرطبیعی است و هیچ دستگاهی نمی‌تواند هیچ برنامه‌ریزی برای افزایش مصرف سالانه داشته باشد.

بیژن زنگنه مصرف کنونی گاز کشور را روزانه بیش از ۸۲۵ میلیون مترمکعب عنوان کرد و ادامه داد: از این مقدار ۵۵۶ میلیون متر مکعب مصرف خانگی، عمومی و صنایع کوچک است، البته این مقدار نسبت به پارسال عددی بزرگ و نسبت به پارسال بیش از ۶٠ میلیون مترمکعب افزایش یافته است.

هدررفت ۹ درصد گاز در کشور

این افزایش مصرف درحالی به ثبت رسیده که طرح‌هایی برای بهینه‌سازی مصرف سوخت در زمینه حمل و نقل با توجه به منابع بند ق مصوب شده و همچنین بهینه‌سازی رایگان ۶۰۰ هزار موتورخانه که در کاهش مصرف گاز تاثیر گذارند نیز در دست اقدام است. از سوی دیگر برقدار کردن چاه های کشاورزی نیز در این زمینه در حال پیگیری است.

با این حال با توجه به بررسی‌های انجام شده و گزارشات دریافتی از مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران، میزان هدر رفت گاز در شبکه سراسری حدود ۲۳.۶ میلیارد مترمکعب در سال ۹۸ گزارش شده که معادل ۹ درصد مصرف گاز کشور است.

 دلایل عمده این هدررفت گاز شامل فرسودگی شبکه سراسری ایران و خطای بالای دستگاه‌های اندازه‌گیری (میترینگ) است که اختلاف فاحشی با استاندارد بین‌المللی دارد. متوسط نرخ هدررفت گاز در شبکه‌های انتقال و توزیع گاز در سطح بین‌المللی تا حدود ۳ درصد قابل قبول است.

با توجه به هدررفت ۲۳.۶ میلیارد متر مکعبی گاز در سال، روزانه بیش از ۶۴ میلیون متر مکعب از این سوخت بدون آنکه نقشی در تولید و مصرف داشته باشد، ناپدید می‌شود که معادل تولید ۲.۳ فاز استاندارد پارس جنوبی است. (هر فاز استاندارد پارس جنوبی ۲۸ میلیون متر مکعب گاز در روز تولید می‌کند).

ارزش کسری گاز به مقدار ۲۳.۶ میلیارد متر مکعب با نرخ میانگین گاز صادراتی ۲۸ سنت بالغ بر ۶.۶ میلیارد دلار است که معادل ۱.۵ برابر منابع حاصل از صادرات گاز سال ۱۳۹۸ برآورد می‌شود. براین اساس توجه و سرمایه‌گذاری برای کاهش هدررفت و تصویب الزامات قانونی در این راستا ضروری است.

آن هم در شرایطی که اگر بتوان از هدررفت این میزان گاز جلوگیری کرد، ایران در تامین گاز برای نیروگاه‌ها و صنایع در زمستان مشکلی نخواهد داشت و از سوی دیگر می‌تواند تعهدات صادراتی خود را در زمینه فرآورده‌های نفتی به انجام برساند.

زنگ خطر از دست رفتن بازارهای صادراتی فرآورده‌های نفتی ایران

این در حالی است که به گفته وزیر نفت، ایران برای تامین سوخت نیروگاه‌ها، صادرات گازوئیل را متوقف کرده و صادرات مازوت نیز به حداقل میزان خود رسیده است.

در حال حاضر از ظرفیت ۲.۳ میلیون بشکه‌ای پالایشگاه‌های ایران، ‌ که معادل ۳۶۵ میلیون لیتر فرآورده نفتی می‌شود، ‌ سهم تولید مازوت ۵۷ میلیون لیتر در روز است که با توجه به افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، ‌بخش عمده از تولید فرآورده‌ها شامل گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها مصرف می‌شود.

تحویل مازوت و گازوئیل به نیروگاه‌ها برای پایداری شبکه برق کشور انجام می‌شود. در واقع اگر با اصلاح الگوی مصرف در بخش خانگی و جلوگیری از هدررفت ۲۳میلیارد متر مکعب گاز در سال، کمبود گازی برای تحویل به نیروگاه‌ها وجود نداشته باشد، ایران این توانایی را دارد تا فرآورده‌های مازاد را به طور کامل صادر کرده و ارز آن را نیز به کشور وارد کند.

اکنون نیز روزانه ۱.۵ تا ۲ میلیون تن تقاضای بین‌الملل شرکت ملی نفت برای صادرات مازوت وجود دارد اما به دلیل نیاز نیروگاه‌ها و جلوگیری از قطع برق امکان تحویل کامل آن نیست.

این موضوع حفظ بازارهای صادراتی ایران را سخت کرده و این در حالی است که در شرایط تحریم صادرات فرآورده‌های نفتی به عنوان مهمترین مسیر ورود ارز به کشور به شمار می‌آمده و توانسته تا حد زیادی تحریم‌های نفتی ایران را بی‌اثر کند.

 به گزارش ایرنا، با حفظ شدت مصرف انرژی و افزایش ۳ درصدی مصرف در سال، ایران باید در ۲۰ سال آینده ۵۰۰ میلیون متر مکعب گاز در روز وارد کند. با این حال وزیر نفت با اشاره به شدت مصرف انرژی بالا در کشور گفته که افزایش بازدهی انرژی بدون ایجاد خلل در رفاه مردم ضروری است و راهکارهای غیرقیمتی مؤثر در این زمینه از جمله بهره‌مندی از سامانه‌های تولید هم‌زمان برق و حرارت (CHP) مورد توجه قرار دارد.