اغلب مردم كشور واقعا نمي‌دانند كه چگونه انرژي مورد نياز را در جهت كاهش مصرف كنترل كنند و در بيشتر موارد با توجه به قيمت پايين سوخت در كشور، ميزان مصرف انرژي بررسي نمي گردد و تصور مي شود كه براي ايجاد راحتي و آسايش در خانه بايد اينگونه انرژي مصرف شود و چنين بهايي پرداخت گردد. اين در حالي است كه هميشه فرزندانمان را به خاموش كردن لامپها و وسايل در مواقع غير لازم تشويق مي كنيم، ولي در رابطه با كنترل سوخت مصرفي و جلوگيري از اتلاف حرارتي در ساختمان و كاهش مصرف انرژي مورد نياز آگاهي چنداني وجود ندارد و تمهيدات لازم در اين زمينه بدليل هزينه هاي اوليه اجرا نمي شود.
طراحي نامناسب و عايق‌بندي ناكافي و غير اصولي سيستم گرمايش، ديوار، سقف، درب و پنجره و عدم استفاده از سيستمهاي كنترل نوين در تجهيزات سرمايش و گرمايش عامل اصلي افزايش بي‌رويه هزينه سوخت مصرفي يك خانوار مي‌باشد.
بطور طبيعي گرما از محيط گرمتر به محيط سردتر جريان مي يابد. در زمستان گرما از فضاي گرم درون ساختمان به سمت فضاهاي سرد و مناطقي كه مورد استفاده قرار نمي گيرند نظير شيرواني، گاراژ، زيرزمين و محيط بيرون از خانه جريان مي يابد. در فصل سرمايش و تابستان، گرما از محيط بيرون به درون ساختمان هدايت مي شود. بنابراين براي فراهم كردن شرايط آسايش بايد افت حرارتي در زمستان توسط كاركرد بيشتر سيستم گرمايش جبران شود و همچنين در تابستان گرماي ورودي به ساختمان بايد توسط سيستم سرماساز حذف شود. عايق كاري ساختمان سبب كاهش تبادل حرارتي ساختمان با محيط اطراف مي شود و در نتيجه بار سرمايشي و گرمايشي ساختمان را كاهش مي دهد.
متاسفانه در خانه هاي موجود در كشور اصول عايق كاري رعايت نشده و بايد برنامه هايي در نظر گرفته شود كه الگوي ساخت و ساز در كشور تغيير كند و ساختمان‌سازي مطابق با استانداردهاي بين المللي انجام شود. همانطور كه امروزه خارج كردن خودروهاي فرسوده يك امر اجباري است بايد بازسازي ساختمانها نيز در راستاي كاهش مصرف سوخت اجباري شود و براي برآورده شدن اين مهم دولت تسهيلات ويژه اي ارائه نمايد. البته با توجه به افزايش قيمت سوخت در بازارهاي جهاني و همچنين كاهش ميزان مصرف در ساختمان، سرمايه اوليه هزينه شده توسط دولت، در چندين سال بازگشت خواهد داشت.
بنابراين عايق كاري ساختمان از نظر اقتصادي از دو ديد حائز اهميت است. اول اينكه سبب كاهش هزينه هاي سوخت و مصرف انرژي در سبد خانوار مي شود و اهميت دوم آن از نظر ملي است كه سبب كاهش ميزان مصرف سوخت داخلي، كاهش آلودگي محيط زيست و همچنين حفظ منابع محدود نفت و گاز كشور مي شود.
عايق كاري ساختمان از نظر فني نيز مناسب است. عايق كاري ساختمان سبب مي شود تا در اجراي سيستمهاي تهويه مطبوع بدليل توزيع مناسب درجه حرارت و ايجاد دماي يكنواخت در تمام قسمتهاي ساختمان، دستيابي به آسايش مناسبتر امكان پذير شود. همچنين مانع مناسبي جهت جلوگيري از ورود سر و صداي محيط اطراف بداخل خانه مي باشد و سبب كاهش آلودگي صوتي در محيط خانه و ايجاد فضاي آرام در خانواده مي شود.
مساله ديگري كه حائز اهميت مي باشد كاهش آلودگي محيط زيست و كاهش گازهاي آلاينده در اثر كاهش مصرف سوخت است. امروزه متخصصان و دانشمندان به اين باور رسيده اند كه دليل بروز بادهاي شديد و طوفانها، سيلها و همچنين تغييرات زياد درجه حرارت محيط، افزايش دماي كره زمين مي باشد. لذا چنانچه از ميزان انرژي مورد نياز جهت گرمايش و سرمايش خانه كاسته شود، كاهش گرماي توليدي در اكوسيستم زمين را در پي خواهد داشت كه به نوبه خود سبب كاهش درجه حرارت كره زمين مي شود.
تقريباً در تمامي ساختمانها امكان اجراي عايق كاري وجود دارد و بنا به نوع ساختمان و كاربرد مي توان انواع مختلف عايق كاري را انجام داد. به عنوان مثال در عايق كاري ديوارهاي بيروني، سقف و كف ساختمان با توجه به نحوه استفاده از ساختمان (مسكوني و اداري) عايق كاري از بيرون و يا از داخل انجام مي شود. در ساختمانهاي مسكوني بدليل اينكه ساختمان در تمام شبانه روز استفاده مي شود، لذا مي توان از ديوارهاي ساختمان به عنوان جرم حرارتي استفاده كرد و حرارت را در طول روز كه دماي محيط گرمتر است، در جداره ديوار ذخيره كرد و در هنگام شب از حرارت ذخيره شده بهره گرفت، بنابراين مناسب است كه عايق كاري ساختمان از بيرون انجام شود. در ساختمانهاي اداري با توجه به اينكه ساختمان فقط در طول روز مورد استفاده قرار مي گيرد لذا مناسب است عايق كاري ساختمان از داخل انجام شود تا انرژي اضافي جهت گرمايش و گرم كردن ديوارها مصرف نشود و به عبارت ديگر با عايق كاري از داخل جرم حرارتي از سيستم گرمايش حذف مي گردد.
مهرناز لنکرانی
کارشناس ارشد معماری ساختمان
