دکتر علی وکیلی مدیر عامل شرکت بهینه سازی سوخت وعضو هیات علمی و مشاور ارشد موسسه مطالعات بین المللی انرژی وزارت نفت در گفت و گویی اختصاصی با ماهنامه اقتصاد مقاومتی ایران فردا به مسایل اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت پرداخته است که در پی می آید:

نظر شما در مورد مبحث اقتصاد مقاومتی چیست آیا می شود اقتصاد مقاومتی را در فعالیت های نفتی هم لحاظ کرد؟
من خودم یکی از پیشنهاد دهنده های اصلی اقتصاد مقاومتی بودم و ابتدا این مقوله را به صورت یک کتابچه ارائه دادیم و در شورا نهایی کردیم و بعد به مجتمع تشخیص مصلحت فرستادیم البته روی آن اصلاحاتی انجام دادند.
درارتباط با اقتصاد مقاومتی باید بگویم که در ابتدا اسمی که برای آن گذاشته بودیم "اقتصاد خرد محور" بود، زیرا معتقدیم اگر اقتصاد خرد محور باشد قطعا ترجیح می دهد که منابع خود را در اولویت قرار دهد. یعنی در ابتدا از منابع خود استفاده کند، دوم اینکه آن منابع را به طور صحیح مصرف کند .
فعالیت های بهینه سازی یک کار خردمندانه است که آدم از منابع استفاده کند ولی آن را دچار نقصان نکند، البته در این زمینه هم بحث ها متفاوت است ولی بین 40تا 70 میلیارد دلار میزان یارانه ای است که در بخش انرژی سالانه دولت پرداخت می کند و شاید اگر حساب کنیم دولت بیش از فروش نفت درسال 95یارانه داده است ، این کار عاقلانه نیست که بیاییم منابع خود را اینگونه از بین ببریم و این مصرف بیهوده که در سیستم حمل و نقل و خصوصا در سیستم خانگی می بینید نتیجه همین اشتباه است ، حالا می بینید که بیشتر آلودگی های شهر های کلان حدود 40% از منازل است، البته بیشتر برای ساختمان ها است.
قطعا ورود به بخش بهینه سازی کار خردمندانه و عاقلانه ای است که محیط و منابع خود را از بین نبریم. بطور مثال، کربن زیادی که استفاده می کنیم، باعث تغییرات آب و هوایی می شود و کمبود باران و خشکسالی ها نتیجه همین اشتباهات است .

یعنی بیشتر آلودگی هوا از این مساله هست که می فرمایید؟
اگر متوسط آلودگی ها را نگاه کنیم روی هیچ کدام از این متوسط ها در سال های گذشته فقط به کمبود بارندگی مربوط نمی شود یک بخشی از این آلودگی ها ناشی از تغییرات آب و هوایی و گازهای گلخانه ای ناشی بهم زدن چرخه محیط زیست است، که هر روزهم متاسفانه این سیستم بدترو خطرناکترمی شود!

کارشناسان می گویند در بخش نفت خیلی اقتصاد مقاومتی نمی تواند لحاظ شود زیرا نفت ما بیشتر بصورت خام فروشی ارایه می شود؟
اتفاقاً همه طرح های ما مقاومتی و خردمحورانه و تمام طرح هایی که در سازمان بهینه سازی انجام می شود بر مبنای اقتصاد مقاومتی است .البته ببینید بحث بهینه سازی یک مقدار متفاوت است. هدف ما این است که مصرف حامل های انرژی را به حداقل برسانیم در حقیقت باید بهره وری را بالا ببریم آن چیزی که شما می گویید بیشتر برمیگردد به این که چگونه از منابع طبیعی درست استفاده کنیم و ارزش افزوده ایجاد کنیم.
در منابع طبیعی ارزش افزوده یک نوع بهینه سازی سود است البته این مبحث بیشتر در مهندسی صنایع علمی مطرح است به نام تحقیق در عملیات ، در درس تحقیق عملیات می گوید که چگونه منابع را به صورت بهینه استفاده کرده و سود را حداکثر و ضرر را به حداقل رساند.
هدف از اضافه کردن سود این است که منابع طبیعی به صورت خام فروشی استفاده نشود و تبدیل شود به ارزش افزوده بالاتر، هر چند این مساله احتیاج به سرمایه گذاری کلان دارد.

چقدراین شیوه موثر بوده ؟
ما در شرایطی هستیم که شاید این سرمایه های کلان و تکنولوژی کافی در دست نباشد ولی آنچه مسلم است که با همین منابع موجود اگر به مردم تکیه شود نتایج خوبی حاصل می شود.
شما می دانید وضعیت نقدینگی در کشورما به وضعیت انفجار رسیده است و همین نبود نقدینگی شرایط بازار را عوض می کند و کار دولت این نیست که بنشیند و تماشا کند وبرخورد منفعلانه اصلا به نفع مردم نیست. رفتارعاقلانه دولت این است که با سیاست گذاری اصولی نقدینگی ها را جهت بدهد، البته من به شخصه چنین میلی را در دولت نمی بینم بخصوص که بخواهد جریان نقدینگی را به سمت تولید و ارزش افزوده هدایت کند.
مگر ما چقدر الان سرمایه گذاری داریم؟ در حال حاضر دولت ریال لازم دارد.ولی دلاردارد، الان بسیاری از سرمایه گذاری ها دلاری است باید وسیله بخرند، تکنولوژی بخرند باید دولت بیاید از مردم ريال بگیرد و با دلار خود مواد اولیه و کالاهای غیر واجب وغیرمفید را وارد نکند تا بازار خراب نشود و بخش داخلی نابود نشود،البته بخشی از آن دست دولت نیست بنده انتقاد حکومتی دارم به حکمرانی، چرا که حکمرانی اگر درست باشد بایستی نگذاریم این دست ها بیایند بازار را متلاطم بکنند و واردات بی رویه از کانال های مستقیم و غیرمستقیم و گمرک و ... به این شکل جریان داشته باشد و در نهایت به تولید داخلی لطمه بزند، ما دو بحث داریم در آن بایستی بهینه رفتار کنیم و بهترین کاری که باید بکنیم سرمایه و فن آوری را در اختیار مردم بگذاریم که بتوانند تولید کنند، الان صنایع ما قابلیت رقابت ندارند، لباس های ترک به وفور در سطح کشور هست که قیمت ها و کیفیت کار آنها به مراتب بسیار بهتر از کشور خودمان است.

به نظر شما چرا؟
برای اینکه تولید کننده ی ما باید برود وام یا بهتربگویم از بانک ها نزول بگیرد ، از طرفی دیگرتولید کننده داخلی دسترسی به تکنولوژی ندارد و بخاطر اینکه هیچ دسترسی ندارد باید کیفیت را پایین بیاورد و این مسائل گریبان گیر تولیدکنندگان ما هست.

ودر بخش انرژی بحث به چه شکل است؟
ما برای اینکه وارد شدن به بخش مدیریت انرژی باید به کارخانه دار بگوییم شما بیشتر از حد استاندارد عمل می کنید. صاحب آن کارخانه هم می گوید بسیار خب شما منابع مالی و فناوری در اختیار من بگذارید، من الگوی مصرفم را اصلاح می کنم. ما برای اینکه بخواهیم الگوی مصرف را اصلاح کنیم باید این دو زیرساخت را داشته باشیم، ما نیروی انسانی به درد بخورزیاد داریم که البته باید آموزش های حرفه ای ببینند متاسفانه آموزش و پرورش ماهم مقاومتی عمل نمی کند نه فنی
حرفه ای هایمان نه دانشگاه هایمان اصلا اینگونه نیستند.
در واقع محصولاتی که دانشگاه ها ارائه می دهند به درد کشور نمی خورد و از سویی متاسفانه یک مشکلی دیگری هم هست که آدم حرفه ای تربیت نمی شود. شما الان در دنیا نگاه کنید می بینید که فارغ التحصیل های ریاضی و فیزیک بهترین های دنیا را در سیستم های مالی استفاده می کنند درحالیکه ما اینطور نیستیم ما اصلا هیچ امیدی برای آینده این افراد ایجاد نمی کنیم ولی این متخصصان دردنیا بازار بسیار خوبی دارند .

درمورد افزایش پیداکردن قیمت حامل های انرژی نظرتان چیست؟
مشکلات ما پرداخت سالانه ی بیش از درآمد کل نفتمان بعنوان یارانه انرژی است. ما یارانه هایی که پرداخت می کنیم کمر اقتصاد کشور را شکسته و به نظر من تمام مشکلات ما تحریم نیست پرداخت بی رویه یارانه هاست هیچ جای دنیا یارانه به این شکل پرداخت نمی شود حالا بعضی ها میگویند زمان شاه 5 تومنی فلان قدر دلار می شد و...
یکی از دوستان من تحقیقی کرده بود که شاه سابق به طور مصنوعی از همان 50سال پیش قیمت ها را پایین نگه داشته بود. الان همان فنردررفته یعنی اشتباهاتی که در زمان شاه رخ داده که ما قیمت را هی تثبیت کردیم و هی یارانه دادیم و امروز به این روز افتادیم و این اشتباه محض است که آن سیاست ها را
تکرار کنیم .
در بخش مصرف انرژی شدت انرژی ما 2 برابر شدت انرژی دنیاست یعنی وضعیت بسیار وخیمی داریم این شدت انرژی را باید کاهش دهیم، کاهش شدت انرژی یعنی ثروت افزایی. این انرژی آزاد می شود که می توانیم صادر کنیم که پول آن را می توانیم کالای اولیه و فناوری بیاوریم و ارزش افزوده ایجاد می کنیم، بیکاری را کاهش دهیم همه ی این ها می تواند با خرد رخ دهد، و بایستی در سیاست گذاری کشور نمود داشته باشد و نمود خود را نشان دهد.
یعنی اینکه باید به سمتی برویم که بتوانیم ابتدا ازهمین منابع موجود داخل کشور استفاده کنیم، من نمی گویم سرمایه ی خارجی لازم نداریم، حتما باید سرمایه ی خارجی جذب کنیم. هیچ جای دنیا فقط با پول خود ثروت افزایی نمی کنند آمریکا و اروپا بزرگترین بدهکارهای دنیا هستند.
همه ی کشورها بدهکارند برای اینکه منابع خارجی را بهره برداری کنند و از آن ارزش افزوده می سازند ما متاسفانه این کار را که نکردیم، هیچ! بلکه منابع خودمان را هم داریم از بین می بریم، به نظر من باید یارانه ها برداشته شود البته به تدریج و با برنامه و سیاست، ما اعتقادی به برداشتن یک باره یارانه های انرژی نداریم.

منبع :ماهنامه اقتصاد مقاومتی ایران فردا

نوشتن دیدگاه