سومین کنگره راهبردی نفت و نیرو با خبرهای متنوعی در حوزه بالادست صنعت نفت همراه بود؛ از بسته پنج میلیارد دلاری نگهداشت و افزایش تولید تا راهکارهای جدید برای تامین منابع مالی و از برنامهریزی برای مطالعه کل مخازن نفت و گاز تا فراهم شدن امضای قرارداد احداث نخستین واحد FLNG در کشور.
در کنار این خبرها، بار دیگر ظرفیتهای هیدروکربوری فراوان ایران و ضرورت بهرهمندی بهینه از این ظرفیت‌ها از سوی مدیران صنعت نفت و کارشناسان داخلی و خارجی مورد اشاره و تاکید قرار گرفت.
بسته ۵ میلیارد دلاری نگهداشت و افزایش تولید: وزیر نفت در سخنرانی افتتاحیه کنگره راهبردی نفت و نیرو از تدوین این بسته خبر داد و هدف از آن را اجرای پروژههای نگهداشت و افزایش تولید خواند. به گفته بیژن زنگنه، این بسته احتمالا از سال آینده در مسیر اجرا قرار میگیرد و اعتبار اجرای هر یک از پروژههای تعریف شده حدود ۳۰۰ میلیون دلار درنظر گرفته شده است؛ پروژههایی که قرار است تنها شرکت‌های داخلی برای اجرای آن به میدان بیایند و در صورت نیاز از شریک خارجی استفاده کنند. این بسته یعنی یک ظرفیت کاری جدید برای شرکت‌های ایرانی. به گفته علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت، اوراق مشارکت، منابع صندوق توسعه ملی و تسهیلات بانکی، شرکت‌های داخلی طرف قرارداد را در تامین منابع مالی در این پروسه یاری میدهند.
انتشار اوراق مشارکت ریالی با پایه ارزی: کاردر در کنگره راهبردی نفت و نیرو، به راهکارهای مختلف تامین منابع مالی پروژههای صنعت نفت به ویژه طرحهای بسته پنج میلیارد دلاری نگهداشت و افزایش تولید اشاره کرد و از انتشار اوراق مشارکت ریالی با پایه ارزی برای نخستین بار در کشور خبر داد. راهکاری که هم میتواند مشتریان اوراق مشارکت صنعت نفت را افزایش دهد و هم میتواند گزینهای امن برای آن دسته از سرمایهگذاران باشد که به خرید دلار تمایل دارند.
تعیین تکلیف تمام میادین مشترک: البته پیش از این هم وزیر نفت از تعیین تکلیف همه میدان‌های مشترک در دولت دوازدهم خبر داده بود و در کنگره نفت و نیروی امسال، مجدد بر آن تاکید کرد. به نظر هم میرسد با تفاهمنامههای امضا شده برای توسعه میدان‌ها در قالب قراردادهای جدید نفتی و زمزمههایی مبنی بر توسعه برخی میدان‌ها از محل منابع داخلی و در قالب تدوین بستههای کاری EPC، در چهار سال پیش رو میتوان تکلیف همه میدان‌های مشترک را مشخص کرد.
۱۰ قرارداد نفتی تا پایان سال: در این کنگره، بار دیگر اعلام شد که ۱۰ کارگروه موازی در شرکت ملی نفت ایران، مذاکرات توسعهای را در دستور کار دارند و تا پایان سال، ۱۰ قرارداد نهایی خواهد شد. امید است امضای تفاهمنامهها، مطالعات و بخشی از تلاشهایی که در مسیر تعیین تکلیف میادین صورت گرفته است، با امضای این قراردادها هرچه زودتر به بار بنشیند. آزادگان، یاران، آذر و برخی دیگر از میادین غرب کشور، محتملترین گزینههای امضای قرارداد هستند. نفت برای تعیین تکلیف میادین توسعه نیافته و افزایش برداشت از میادین در حال بهرهبرداری راه درازی در پیش دارد و انتظار میرود با نهایی شدن چند قرارداد در نیمه دوم امسال، حرکت صنعت نفت در مسیر توسعه میادین شتاب بیشتری بگیرد.
ضریب بازیافت نفت ایران و الزامات: در سومین کنگره راهبردی نفت و نیرو، اعداد و ارقامی از ذخایر نفت و گاز و متوسط ضریب بازیافت نفت، گاز و میعانات گازی از سوی مدیر برنامهریزی تلفیقی شرکت ملی نفت اعلام شد. کریم زبیدی گفت که متوسط ضریب بازیافت نفت در ایران ۲۴,۶ درصد است که با میانگین ضریب بازیافت قابل قبول در دنیا حدود ۱۰ درصد فاصله دارد و اگر ۱۰ درصد به ضریب بازیافت نفت کشور افزوده شود، ذخایر باقیمانده نفت قابل استحصال بالغ بر ۷۰ میلیارد بشکه بیشتر میشود. ازدیاد برداشت، الزام امروز صنعت نفت ایران است و با توجه به اینکه در مطالعات ارائه شده از سوی شرکت‌های بینالمللی به این موضوع و راهکارهای تحقق آن به خوبی توجه شده است، میتوان به افزایش متوسط ضریب بازیافت نفت در کشور طی سالهای آینده امیدوار بود. غلامرضا منوچهری، معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت هم در این کنگره از دستور وزیر نفت برای مطالعه کل مخازن نفت و گاز کشور خبر داد.
ضرورت کاهش هزینه‌ها: نکته دیگری که در این کنگره مورد تاکید قرار گرفت، ضرورت کاهش هزینه‌ها در شرکت‌های وابسته به نفت و دیگر شرکت‌های فعال در این حوزه بود. موضوعی که منوچهری به آن اشاره کرد و گفت: با توجه به برآورد بهای ۴۰ تا ۶۰ دلاری نفت طی پنج سال آینده، وجود ذخایر عمده منابع غیرمتعارف در جهان و رشد انرژی های تجدیدپذیر، باید اقتصاد خود را با این واقعیتها و قیمتهای فعلی تطبیق دهیم. او از وجود ذینفعان و ذیمدخلان متعدد در بخش نفت و گاز کشور، به عنوان یکی از چالشهای پیش روی توسعه صنعت نفت یاد کرد و متذکر شد که شرکت ملی نفت ایران برای کارفرمایی طرحها و پروژههای بزرگی که در قالب قراردادهای جدید نفتی و دیگر قراردادها اجرایی میشوند، باید خود را بیش از پیش آماده کند.
ظرفیتهای قابل توجه اکتشافی: در کنگره راهبردی نفت و نیروی امسال، ظرفیتهای اکتشافی قابل توجه کشور و نرخ مطلوب جایگزینی اکتشاف نسبت به تولید نفت و گاز هم مورد اشاره قرار گرفت. سیدصالح هندی، مدیر امور اکتشاف شرکت ملی نفت به این موضوع اشاره کرد و این نکته را هم یادآور شد که وضع ذخایر نامتعارف کشور مطلوب است و اگر روزی شرایط ایجاب کند، ایران در این زمینه حرفهایی برای گفتن دارد.
میدان دادن به بخش خصوصی: رکنالدین جوادی، رئیس شورای سیاستگذاری کنگره راهبردی نفت و نیرو ابراز امیدواری کرد که این کنگره بتواند بیش از پیش در برقراری پیوند بین بخش خصوصی و دولتی نقشآفرین باشد. نگاهی به سیاستگذاریهای صنعت نفت که در کنگره هم به آن اشاره شد، نشان میدهد زمینه برای استفاده حداکثری از توانمندیهای داخلی و ظرفیتهای بخش خصوصی فراهم است. افزون بر بسته پنج میلیارد دلاری طرحها و پروژههای نگهداشت و افزایش تولید که بازار کار خوبی برای فعالان داخلی ایجاد میکند، سیاست همکاری با شرکت‌های خصوصی در احداث نیروگاهها، آبشیرینکنها، مخازن و اموری از این دست در قالب قراردادهای مشارکت دولتی-خصوصی (PPP) و دیگر انواع قراردادی، مورد استقبال شرکت ملی نفت قرار دارد. همکاری با بخش خصوصی در احداث واحدهای NGL هم از این قاعده مستثنی نیست. چه آنکه کاردر در این کنگره اعلام کرد حتی این شرکت آمادگی دارد، با فعالان پتروشیمی که به حوزه احداث کارخانههای گاز و گاز مایع ورود کنند، در فرآیند توسعه میادین همکاری به عمل آورد. البته مدیرعامل شرکت ملی نفت، نکته مهمتری را هم متذکر شد و آن، ضرورت اهتمام شرکت‌های داخلی به ارائه قیمتهای واقعی بود. کاردر با اشاره به لغو مناقصه مخازن جاسک به دلیل قیمتهای غیرواقعی، هشدار داد که اگر این روال ادامه یابد، شرکت ملی نفت بر خلاف میل خود ناگزیر خواهد بود اجرای این دست از پروژهها را هم در دستور کار مستقیم خود قرار دهد. منوچهری هم در بخشی از صحبتهای خود در نشست تخصصی بالادست کنگره نفت و نیرو اشارهای به فعالیتهای بخش خصوصی داشت و بر این واقعیت تاکید کرد که تفاوت عمده بخش خصوصی با بخش دولتی، چابکی و ساختار غیربورکراتیک است و باید از این روند حمایت کرد.
احداث نخستین واحد FLNG در کشور: به گفته وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در کنگره نفت و نیرو، مقدمات امضای این قرارداد در دستور کار است و با امضا و اجرایی شدن آن، نخستین واحد FLNG با ظرفیت نیم میلیون تن در ایران احداث میشود. کاردر در توضیحات تکمیلی اعلام کرد که طرف قرارداد، شرکتی نروژی است؛ قرارداد ۲۰ ساله است و فرمول قیمتگذاری از سوی وزارت نفت تعیین و ابلاغ میشود.
دیدگاه نمایندگان شرکت‌های خارجی: مخاطبان کنگره نفت و نیروی امسال در جریان برگزاری دو نشست در بخش بالادست صنعت نفت در این کنگره، با دیدگاههای سخنرانان خارجی درباره ظرفیتهای نفتی ایران هم آشنا شدند. تورستن کلمنس، مشاور ارشد مهندسی مخزن در شرکت OMV اتریش معتقد بود ایران میدان‌های غنی و جذابی با ظرفیت بالا برای تولید نفت بیشتر دارد و به رغم اقدام‌هایی که در زمینه ازدیاد برداشت نفت انجام داده، همچنان فرآیندی طولانی در پیش دارد. مارکی انونیو، معاون مدیرعامل شرکت مهندسی و مشاور ILF هم به پتانسیلهای خوب صنعت نفت ایران در برخورداری از کارشناسان و متخصصان و ظرفیتهای علمی و دانشگاهی، همچنین تمدن غنی ایران اشاره کرد و منابع مالی را بزرگترین مشکل کشورمان در توسعه صنعت نفت و گاز عنوان کرد. اینگوار دواسوند، مشاور ارشد انرژی و از مدیران پیشین شرکت استاتاویل هم با اشاره به اهمیت مسئله IOR و EOR در زمینه ازدیاد برداشت، گفت: ضریب بازیافت برخی چاه‌های ما بیش از ۹۰ درصد است در حالی که این رقم در ایران حدود ۳۰ درصد است. گنگستون، قائم مقام پتروچاینا هم جذابیت فراوان صنعت نفت ایران را تا حدود زیادی مرهون الگوی جدید قراردادهای نفتی عنوان کرد.
