طبق آخرین پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی(IEA) ، بعید به نظر می‌رسد تقاضای جهانی برای خرید نفت تحت تأثیر عرضه واکسن کووید ۱۹ در سال ۲۰۲۱ به میزان قابل‌توجهی تقویت شود، درحالی‌که هنوز اطلاعی درباره اثرگذاری واکسن  کووید ۱۹ برای عادی‌سازی زندگی وجود ندارد.
بر اساس گزارش این آژانس، برآورد تقاضای جهانی برای نفت در سال ۲۰۲۰ به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز در مقایسه با گزارش ماه قبل کاهش پیدا کرد. آژانس انتظار دارد مصرف جهانی نفت امسال ۸/۸ میلیون بشکه در روز کاهش پیداکرده و به ۹۱/۳ میلیون بشکه در روز بالغ شود. 
با هجوم موج دوم کرونا به اروپا و آمریکا، قرنطینه سراسری شهرها و کاهش ترددها افزایش پیداکرده است و نه‌تنها سفرهای هوایی به حالت عادی بازنگشتند، بلکه با کاهش دوباره سفرهای هوایی، ریلی و حمل‌ونقل زمینی مواجه هستیم. بسیاری از کارمندان  دورکاری می‌کنند که مخرج مشترک همه این مسائل در کاهش مصرف انرژی و نفت تأثیرگذار بوده است.
چرخ بسیاری از صنایع باوجود کرونا از حرکت ایستاد و اقتصاد همه کشورها اعم از پیشرفته و غیر پیشرفته را توأم بازیان و ضرر کرد. با آسیب دیدن اقتصاد کشورها تولید ناخالص ملی آن‌ها نیز کاهش قابل‌توجهی پیدا کرد که همین مسئله بر کاهش مصرف انرژی و به‌خصوص نفت نیز مؤثر بود. 
پایین آمدن نیاز کشورها به نفت و ترس از شیوع کرونا به‌تدریج قیمت طلای سیاه را کاهش و ذخایر نفت خام را افزایش داد، اما با انتشار خبر موفقیت‌آمیز بودن ساخت واکسن کرونا، بازار واکنش مثبتی به آن نشان داد و با افزایش قیمت همراه شد. این در حالی است که خبر ساخت واکسن، این واقعیت که واکسن کووید ۱۹ توانایی نجات بازار نفت را ندارد، نمی‌تواند کتمان نماید، زیرا دورنمای ضعیف تقاضا نشان می‌دهد که بازار نفت ضعیف‌تر از آن است که به کمک قیمت‌ها بیاید.
به‌طورقطع تولید واکسن می‌تواند بازار و نگاه به آن را مثبت کند، اما نمی‌تواند حقایق حال حاضر بازار نفت را تغییر دهد، زیرا عصر جدید دیگر نگاه استفاده حداکثری از نفت را مانند سال‌های گذشته ندارد. 
دنیا با توجه به محدودیت سوخت‌های فسیلی مانند نفت و زغال‌سنگ و گلخانه‌ای، به سمت استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر مانند باد و آب در حال حرکت است تا از این طریق در جهت توسعه پایدار گام بردارد. این موضوع به معنای پیام هشداری برای کشورهای تولیدکننده نفت و ازجمله ایران محسوب می‌شود که وابسته به درآمد نفت هستند و بودجه آن‌ها وابستگی جدی به درآمد حاصل از فروش آن دارد.  
اگرچه طی یک قرن گذشته سوخت و به‌ویژه نفت یکی از پراهمیت‌ترین انواع سوخت در همه دنیا محسوب می‌شد، اما به‌تدریج از اهمیت آن در معادله‌های جهانی کاسته خواهد شد. اگرچه شیوع کرونا آسیب‌های مالی و جانی زیادی بر همه کشورها و مردم جهان تحمیل کرد، اما شاید نکات مثبتی مانند ضرورت توجه به قابلیت‌ها و پتانسیل‌های کشورها به‌غیراز استخراج نفت و اتکا به درآمدهای ارزی آن به همراه داشت که از کنار آن نمی‌توان به‌راحتی عبور کرد. 
روشن شدن چراغ هشدار ضرورت قطع وابستگی کشور به نفت 
سعید ساویز، تحلیلگر حوزه نفت و انرژی در گفت‌وگو  با «رسالت» درباره آینده بازار نفت اظهار کرد: مادامی‌که بحران کرونا و شاخص ترس در بازار وجود داشته باشد، قیمت نفت رشد نخواهد کرد. نمونه آن‌هم بالا نرفتن قیمت نفت از 40 دلار و کاهش آن نسبت به این میزان است. هر زمان شاخص ترس از بحران کرونا از بازار رفع نشود، مصرف انرژی به‌خصوص در بخش حمل‌ونقل افزایش می‌یابد، هرچند احتمال دارد به سطح قبل از شیوع کرونا نرسد، زیرا در این مدت خودروهای برقی فرصت خودنمایی در کشورهای پیشرفته را پیدا کردند. 
ساویز ادامه داد: بلافاصله بعد از پایان همه‌گیری کرونا پیک مصرف بالا می‌رود، زیرا بسیاری از مردم در عطش سفر رفتن و انجام کارهای عقب‌مانده هستند. بااین‌حال قیمت نفت دیگر افسارگسیخته نخواهد شد، زیرا مخازن نفت خام و فرآورده‌ها، ذخیره شدند و مانند ضربه‌گیر در قیمت‌ها عمل خواهند کرد و احتمال دارد نفت تا هر بشکه به 60 یا 70 دلار برسد.  
وی درباره پایان گرفتن دوران اوج مصرف نفت در جهان گفت: بعضی از تحلیلگران حوزه نفت و انرژی بر این عقیده هستند که پیک مصرف نفت در جهان تا سال گذشته ادامه داشت و هرگز میزان مصرف نفت به‌اندازه سال‌های قبل نمی‌رسد. البته شاید در سال‌های آینده میزان استفاده از نفت افزایش پیدا کند و اوج مصرف تا چند سال ادامه داشته باشد، اما طرح این موضوع که اوج مصرف تا چه زمانی ادامه دارد، نشان‌دهنده پایان گرفتن تدریجی دوران اوج استفاده از نفت است، اما زمان این مسئله در آینده مشخص می‌شود. 
ساویز بابیان این‌که در سال‌های پایانی استفاده از نفت، احتمال وجود تنش میان کشورها وجود دارد، افزود: در چند دهه آخری که نفت به‌عنوان کالای استراتژیک شناخته می‌شود، کشورها سعی در بهره‌برداری بیشتر از مخازنشان می‌کنند. با بالا رفتن تنش، شرکت‌های بزرگ بین‌المللی که   روی نفت سرمایه‌گذاری می‌کردند، سرمایه‌های خود را به‌تدریج از این حوزه خارج می‌کنند که این کار باعث کاهش تولید می‌گردد. این‌که این موازنه به تعادل یا تعارض می‌رسد، در آینده قابل‌بررسی است.
ساویز با اشاره به‌ضرورت قطع وابستگی کشور از فروش نفت بیان کرد: چراغ هشدار برای این موضوع از سال‌های قبل روشن‌شده است، اما سیاستمداران ما خیلی به آن توجه نمی‌کنند. اکنون عربستان به‌تدریج به سمت تولید انرژی‌های نو می‌رود، اما ایران، عراق و لیبی هنوز به روال سابق ادامه می‌دهند. 
این کارشناس بازار نفت بابیان این‌که کاهش میزان استفاده در پایین آمدن بهره‌وری پالایشگاه‌ها مؤثر است، افزود: فرآیندهایی که نفت و گاز در پالایشگاه طی می‌کنند، دارای پیوستگی است. چنانچه پالایشگاهی با ظرفیت تولید 50 هزار بشکه، به تولید 30 هزار بشکه اقدام نماید، سیستم‌های پالایشگاهی را با مشکل روبه‌رو می‌کند و برای بازگشت به  بازار اولیه، نیاز به تعمیرات و اورهال وجود دارد.
 نفت در سال‌های آینده،ارزش خود را تا حد زیادی از دست می‌دهد
حسن مرادی، استاد حقوق انرژی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «رسالت» درباره چشم‌انداز فروش نفت در شرایط فعلی بیان کرد: شیوع کووید 19 بیشتر از اقتصاد کشورهای جهان سوم و ضعیف، اقتصادهای برتر آمریکایی و اروپایی را هدف قرار داد. اگر موج جدید بیماری درراه باشد بسته به‌سرعت، حیطه و مدت‌زمان آن در قیمت نفت مؤثر خواهد بود. هرمیزان که اپیدمی رشد کند با کاهش قیمت روبه‌رو خواهیم بود، اما خبر اثرگذاری موفقیت‌آمیز واکسن منجر به بالا رفتن قیمت می‌شود. 
مرادی اضافه کرد: تأثیرگذاری شیوع کرونا بر اقتصاد جهانی بر قیمت و میزان استفاده از آن نیز تأثیر گذاشت و تولید و استفاده از واکسن کرونا باعث رونق در اقتصاد کشورها و افزایش مصرف نفت خواهد شد.
وی با اشاره به این‌که تأثیرگذاری انرژی‌های جایگزین بر قیمت نفت در آینده نزدیک رخ نخواهد داد، گفت: نفت در سال‌های آینده ارزش و اعتبار خود را تا حد زیادی از دست می‌دهد و قیمت آن تغییر می‌کند، اما این‌گونه نیست که این تغییر در یک یا دو سال آینده آشکار شود. این کارشناس حوزه نفت و انرژی درباره افزایش قیمت هر بشکه نفت به بیش از 40 دلار بیان کرد: عوامل مختلفی باعث رسیدن نفت در هر بشکه به بالای 40 و یا کمتر از آن هستند. مسئله مهمی که می‌تواند به خوش‌بینی قیمت نفت برای کشور منجر گردد، شکست ترامپ در انتخابات آمریکاست که تا حدودی امیدها را برای کاهش فشار حداکثری برعلیه ایران زنده می‌کند. مرادی در پایان با اشاره به عملکرد قابل‌قبول اوپک در میزان فروش و تعیین قیمت گفت: اوپک علی‌رغم وجود شکاف و چنددستگی در اعضای آن، در زمان شیوع کرونا درمجموع سیاست‌های مشوقانه‌ای پیاده کرد و توانست در برابر فشارهای بیرونی خود را حفظ کند. 

نفیسه امامی 

نوشتن دیدگاه