بيوديزل به عنوان يكي از سوخت هاي جايگزين در بسياري از كشورها مطرح شده است. بيوديزل ها از واكنش الكل ها و روغن هاي گياهي/حيواني توليد مي شوند.
اين طرح با هدف پتانسيل سنجي توليد بيوديزل و امکان سنجي کاربرد آن در قالب مطالعات كتابخانهاي در ايران و جهان ، مطالعات ميداني در ايران، مطالعات مربوط به صنعت ديزل در ايران و بررسيهاي اقتصادي و تحليلهاي آماري تدوين گرديدهاست. مطالعات کتابخانهاي بيانگر آن است که در جهان برنامههاي وسيعي براي توليد بيوديزل از محصولات انرژيزاي غيرخوراکي تدارک ديده شدهاست. در ايران پتانسيل توليد بيوديزل از روغنهاي پسماند خوراکي محدود بوده و در حدود 430 ميليون ليتر در سال است که با لحاظ کاربردهاي رقيب، تنها ميتوان در کوتاهمدت براي جمعآوري نيمي از آن برنامهريزي کرد. مطالعات ميداني براي توليد انبوه ماده اوليه بيوديزل در ايران نشان مي دهد كه چهار منبع روغني غير خوراكي (SVO )، يعني کرچک، جاتروفا، نخل روغني و جلبک در اولويت كشت و كار در شرايط ايران است، گرچه ممكن است گياهان غير روغني بيشتري مساعد كشت و كار در ايران باشند. به دنبال آن، چهار سناريوي 10، 15، 30 درصد از کل مصرف گازوئيل کشور و نيز يک سناريوي تهاجمي براي توليد بيوديزل از اين 4 محصول پيشنهاد گرديده است. سه مدل دستگاه روغنکشي و 5 مدل تکنولوژي فراوري بيوديزل نيز مناسب شرايط ايران ارائه گرديدهاست. برنامهاي راهبردي نيز به عنوان نقشه راه کاربرد بيوديزل در کشور پيشنهاد شده است. در نهايت، علاوه بر تحليلهاي آماري و اقتصادي توليدبيوديزل از روغنهاي تازه و پسماند، راهکارهاي لازم براي توسعه توليد و کاربرد بيوديزل در ايران نيز ارائه گرديدهاند.
بديهي است توسعه و كاربرد سوخت بيوديزل در صنعت خودروسازي در كشور بايستي با پتانسيل سنجي توليد سوخت بيوديزل همراه باشد. از اين رو در اين پروژه ابتدا پتانسيل توليد بيوديزل در ايران بررسي شده و سپس به بررسي موتورها و خودروهاي موجود براي استفاده از آن مي پردازد كه مراحل اصلي آن به قرار زير مي باشد:
1. بررسي پتانسيل مواد اوليه پسماند روغنهاي گياهي خوراکي براي تبديل به بيوديزل
2. بررسي پتانسيل مواد اوليه چربيهاي حيواني جهت تبديل به بيوديزل از کشتارگاهها
3. بررسي روغنهاي قابل تبديل به بيوديزل از کارخانجات کنسرو ماهي
4. امکانسنجي خودروهاي ديزل موجود براي استفاده از بيوديزل
5. امکانسنجي کلي پرورش محصولات گياهي انرژيزا در ايران براي توليد بيوديزل
6. بررسيهاي اقتصادي و تحليلهاي آماري
7. ارائه راهکارهاي فني استفاده از بيوديزل در موتورهاي ثابت و خودرهاي ديزلي
نتايج پروژه
1- به دليل ويژگيهاي منحصر به فرد زيست محيطي و تجديد پذيري سوخت بيوديزل، صنعت جوان آن در جهان به سرعت رو به گسترش گذاشته و توليد، فرآوري و کاربرد آن شتاب سرسام آوري را در دهه اخير در بسيارسي از کشورهاي جهان به خود گرفته است.
2- کشور ايران نيز به ناچار دير يا زود بايد به اين سمت حرکت کند. استفاده از 2 درصد بيوديزل(B2) به گازوئيل استاندارد مصرفي يک ضرورت اجتناب ناپذيراست.
3- مواد اوليه توليد بيوديزل در ايران در شرايط موجود را فقط روغنهاي پسماند خوراکي و چربيهاي حيواني تشکيل مي دهد که حداکثر پتانسيل آن در شرايط مطلوب به 500 هزار ليتر در سال مي رسد. به دليل کاربرد رقابتي روغنها و چربيهاي پسماند به صورت اصولي ميزان آن محدود بوده و بنابر اين براي توليد بيوديزل بايد بر روي مزارع انرژي سرمايهگذاري شود.
4- در کشور ايران در مجموع در حدود 80 دانه روغني شناخته شده و بومي( مدون در منابع علمي معتبر) وجود دارد. با لحاظ شرايطي مانند غير خوراکي و شور پسند بودن، داراي کاربردهاي دوگانه همچون بيابانزدايي و توليد انرژي و همچنين توجيه اقتصادي راندمان بالاي توليد روغن در واحد سطح، چهار محصول جاتروفا، نخل روغني، کرچک و ريزجلبک براي توليد مواد اوليه بيوديزل پيشنهاد شده است. گياهان ديگري همچون ساليکورنيا نيز داراي پتانسيل هستند اما پرورش آنها نيازمند تحقيقات و مطالعات بيشتري است.
5- چهار سناريوي 10، 15، 30 درصد از کل مصرف گازوئيل کشور و نيز يک سناريوي تهاجمي براي توليد بيوديزل از اين 4 محصول تا سال پاياني سند چشم انداز (1404) قابل پيشنهاد است.
6- در گزارش مربوط به اين مطالعه، سه مدل دستگاه روغنکشي و 5 مدل تکنولوژي فرآوري بيوديزل مناسب شرايط ايران نيز ارائه گرديدهاست.
7- محاسبات مربوط به هزينه تمام شده بيوديزل از روغنهاي تازه خير خوراکي نشان مي دهد که بسته به نوع ماده اوليه در سال مالي 1389، هزينهاي از 5000 تا 7000 ريال را شامل مي گردد. در اين ميان مبلغ 1700 ريال هزينههاي فرآوري و مابقي مربوط به قيمت ماده اوليه است.
8- براي توسعه توليد و کاربد بيوديزل در ايرا ن لازم است اقدامات زير صورت گيرد:
الف- كميته عالي توليد و كاربرد سوختهاي زيستي در سال اول برنامه پنجم توسعه كشور تشكيل شود.
ب- سهم مناسبي متناسب با امكانات كشور براي سوخت هاي زيستي در سبد انرژي كشور به گونهاي تعيين گردد كه در پايان برنامه پنجم توسعه سوخت زيستي بيواتانول از كل بنزين مصرفي كشور و سوخت زيستي بيوديزل از كل گازوئيل مصرفي سهم مناسبي را به خود اختصاص داده باشند.
ت- مشوقهاي لازم براي تشويق به توليد اين سوختها در داخل كشور، در اختيار توليد كنندگان و مصرف كنندگان قرار داده شود.
ث- استانداردهاي كيفي لازم براي توليد و كاربرد اين سوختها از طريق دستگاههاي مسئول تعيين و براي اجرا ابلاغ گردند.
ج- تسهيلات لازم (زمين، آب، وام، و...) براي تشويق به سرمايهگذاري در اين بخش در اختيار علاقه مندان و سرمايهگذاران قرار گيرد.
ح- با كمك مالي به دانشگاههاي مجري، نيروي انساني ماهر، متخصص و پژوهشگر براي اجراي پروژههاي اين بخش تامين شود.
خ- خريد تضميني سوخت بيوديزل استاندارد و نيز اعطاء تسهيلات به توليد كنندگان تجهيزات بيوپالايشگاه مد نظر قرار گيرد.
|