به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، ایران همچنان در میان 10 کشور اول پر مصرف انرژی در جهان ایستاده است و هدر رفت انواع و اقسام سوخت و انرژی در کشورمان، هزینه های سنگینی بر اقتصاد ما تحمیل می کند. جدیدترین آمارها نشان می دهد که میزان مصرف سوخت در ایران، به مراتب بیشتر از مصرف سوخت در ترکیه است و تفاوت فاحشی بین آمار و ارقام مصرف نفت، بنزین و گازوئیل وجود دارد.

چرا مقایسه ایران و ترکیه مهم است؟

مقایسه میزان مصرف سوخت در ایران، با همسایه غربی اش ترکیه از بسیاری جهات اهمیت دارد. چرا که ایران و ترکیه، از حیث جمعیت برابر هستند و هر کدام از آنها نزدیک به 85 میلیون نفر جمعیت دارند و از حیث تنوع اقلیمی و جغرافیایی و تقسیم مناطق سرد و گرم و الگوی زندگی جوامع اسلامی نیز شباهت های بسیاری دارند.

با توجه به سبک زندگی شهروندان، وضعیت کشاورزی، شرایط اقلیمی و پارامترهای دیگر، می توان نتیجه گرفت که ترکیه، مناسب ترین کشور منطقه برای مقایسه با ایران و تلاش برای رسیدن به یک الگوی تطبیقی در مورد مصرف انرژی است.

تفاوت مهم ایران و ترکیه از منابع تا میزان مصرف

اگر چه ایران و ترکیه، شباهت ها و وجوه مشترک بسیاری دارند. با این حال، تفاوت مهم و بنیادین این دو کشور، در بحث منابع سوخت و انرژی است. ایران از نظر برخورداری از منابع نفت و گاز، یکی از ثروتمندترین و بی نظیرترین کشورهای جهان است، اما ترکیه از این نظر، یک کشور فقیر و محروم است و سالانه بین 45 تا 55 میلیارد دلار از پول های خود را برای واردات انرژی خرج می کند. در نتیجه آن چه در این میان اهمیت دارد، نه مقایسه میزان منابع سوخت، بلکه مقایسه میزان مصرف سوخت در این دو کشور اسلامی منطقه است.

تازه ترین گزارش موسسه «گلوبال فایر پاور» (GPF)، نشان می دهد که بین ایران و ترکیه در میزان مصرف نفت، تفاوت عمده وجود دارد.

الف) ایران: به طور متوسط، در روز 1 میلیون و 804 هزار بشکه نفت مصرف می کند و در جایگاه 12 جهان ایستاده است.

ب) ترکیه: به طور متوسط، در روز ​​989 هزار و 900 بشکه نفت مصرف می کند و در جایگاه 21 جهان ایستاده است.

بدون آن که نیازی به ماشین حساب داشته باشیم، با مقایسه دو عدد بالا، به آسانی می توانیم نتیجه بگیریم که میزان مصرف روزانه  نفت در ایران، دو برابر ترکیه است.

در لیست مزبور، 10 کشور اول جهان از حیث میزان مصرف نفت عبارتند از: آمریکا، چین، هندوستان، ژاپن، روسیه، عربستان سعودی، برزیل، کره جنوبی، آلمان و کانادا.

گروه دوم، یعنی کشورهای جای گرفته در رده 11 تا 20 عبارتند از: مکزیک، ایران، فرانسه، هندوستان، انگلیس، تایلند، سنگاپور، ایتالیا، استرالیا.

گروه سوم یعنی کشورهای 21 تا 30 نیز شامل این کشورها هستند: ترکیه، تایوان، هلند، امارات متحده عربی، مصر، عراق، آرژانتین، مالزی، ونزوئلا، لهستان. جالب اینجاست که در این لیست، کشور پرجمعیت پاکستان بر پله 33 جهانی ایستاده است.

آمارهای موسسه (globalfirepower) در مورد میزان مصرف نفت در جهان، کاری به تفکیک حوزه مصرف ندارد و مشخص نیست که از میزان ارقام درج شده، چند درصد آن مربوط به مصارف خانگی است و چند درصد مربوط به بخش نیروگاهی و صنعتی، حمل و نقل و مصارف نظامی. اما با توجه به آن که گاز طبیعی و حامل های انرژی در ترکیه از قیمت بالایی برخوردارند، می توان گفت، احتمالاً بالاترین میزان مصرف نفت در ترکیه، مربوط به بخش صنعت و حمل و نقل است.

مقایسه قیمت بنزین و گازوئیل در ایران و ترکیه

در حال حاضر، قیمت هر یکلیتر بنزین در ترکیه 22 لیره است. (هر 1 لیره ترکیه معادل 1750 تومان و هر 1 دلار آمریکا معادل 18 لیره است.) البته قیمت کنونی 22 لیره ای بنزین در ترکیه، نرخی است که جدیداً پایین آمده و قبلاً تا 25 لیره هم بالا رفته بود. همچنین یکلیتر گازوئیل در ترکیه 24 لیره است.

قیمت یک لیتر بنزین آزاد در ایران 3 هزار تومان (کمتر از 2 لیره) و اما بهای باورنکردنی هر لیتر گازوئیل در ایران تنها سیصد تومان معادل 17 قوروش ترکیه است! حالا در استانبول، یک نان معمولی 220 گرمی، در محلات معمولی شهر به قیمت 5 لیره فروخته می شود و یک قرص نان ترکیه معادل 30 لیتر گازوئیل در ایران است!

گرانی گازوئیل در ترکیه، موجب شده که هزینه استفاده از مینی بوس و اتوبوس بسیار بالا باشد و حمل بار نیز متحمل هزینه های باورنکردنی شود. اما قیمت گازوئیل در ایران ارزان‌تر از همه‌جای دنیاست. مقایسه قیمت های موجود نه تنها با ترکیه بلکه با دیگر کشورها نشان می دهد که هم‌ اکنون گازوئیل در ایران بی‌ارزش‌تر از همه‌جای دنیاست. 

هر لیتر گازوئیل در ایران تنها 1.1 سنت معادل 3 هزار ریال قیمت دارد. هیچ کشور دیگری چنین قیمت ارزانی را برای گازوئیل در نظر نگرفته است، حتی در ونزوئلا که رتبه دوم جهان از نظر گازوئیل ارزان را به خود اختصاص داده است، هر لیتر از این محصول بیش از دو برابر ایران یعنی 6234 ریال قیمت دارد.

مقایسه مصرف بنزین و گازوئیل در ایران و ترکیه

حالا که مقایسه قیمت ها را روشن کردیم، اجازه بدهید سراغ موضوع مصرف برویم. ارقام رسمی و موثق، نشان دهنده شکاف و تفاوت عمیق مردم ایران و ترکیه در مصرف بنزین و گازوئیل است.

در ترکیه سالانه تقریباً 28 میلیارد لیتر گازوئیل و 3 میلیارد لیتر بنزین مصرف می شود. میزان مصرف بنزین در ترکیه به صورت روزانه، رقمی بین 9 تا 10 میلیون لیتر است. اما در ایران، روزانه 85 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود. یعنی رقمی 9 برابر ترکیه! 

حتی در کشور پرجمعیت چین با جمعیتی 1.5 میلیارد نفری، روزانه 450 میلیون لیتر بنزین مصرف می شود و متاسفانه سرانه مصرف بنزین در ایران 2 برابر پر جمعیت‌ترین کشور جهان است. ترکیه، واردکننده نفت خام و پالایش گر این ماده است و تولید و توزیع بنزین، هزینه های بالایی دارد. اما ایران، مدت هاست که در تولید بنزین خودکفا شده و حالا کارشناسان هشدار می دهند که اگر میزان مصرف مدیریت نشود، ممکن است که ایران، مجدداً ناچار به واردات بنزین شود.

همچنین بد نیست به این موضوع اشاره کنیم که قیمت هر 1 متر مکعب گاز طبیعی در بخش مسکن و برای خانوارهای کم مصرف در ترکیه، رقمی بین 3 تا 5 لیره است. (توپوگرافی و شرایط خاص هزینه گازرسانی در استان ها، قیمت را تغییر می دهد).

در نتیجه یک خانواده کم مصرف ترکیه ای که در ماه، نهایتاً یکصد متر مکعب گاز طبیعی مصرف کرده، دست کم پانصد لیره پرداخت می کند. (نزدیک به 900 هزار تومان).

این در حالی است که در ایران، برای مصرف 400 متر مکعب گاز طبیعی در ماه (در فصل سرما)، رقمی پرداخت می شود که تبدیل آن به لیره، برای یک شهروند ترکیه ای باورنکردنی است و چیزی حدود 35 لیره خواهد بود!

متاسفانه آمارها نشان می دهد که مصرف گاز هر ایرانی حدود 6 برابر میانگین مصرف دنیاست و بر اساس داده‌های گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، ایران در سال 2020 میلادی در بین 25 کشور جهان، بالاترین سطح یارانه انرژی مصرفی را تخصیص داده و رتبه نخست را در زمینه پرداخت یارانه انرژی از جمله گاز، برق و فرآورده‌های نفتی داشته و 5 میلیارد دلار یارانه به نفت، 12.5 میلیارد دلار یارانه به برق و 12.2 میلیارد دلار یارانه به گاز تخصیص داده که مجموع آن رقمی نزدیک به 30 میلیارد دلار است و در همان سال، دولت چین با جمعیت یک و نیم میلیارد نفری، تنها 25 میلیارد دلار صرف یارانه انرژی کرده است.

در پایان باید گفت، قیمت بالای حامل های انرژی در ترکیه، موجب شده تا غالب مردم این کشور، در الگوی مصرف، جوانب احتیاط و دوری از اسراف و تبذیر را در نظر داشته باشند و در صورتی که در ایران نیز الگوی مصرف بهینه شود، می توان با صادرات گاز و بنزین و هدایت یارانه ها در مسیر صحیح توسعه، کیفیت زندگی شهروندان را ارتقا داد.