نظر به اینکه در دهه های اخیر روند مصرف و شدت انرژی رشد بالایی را در کشور طی کرده است روشهای کنترل مصرف حاملهای انرژی و در نتیجه صیانت از منافع ملی همواره مورد توجه مسئولین بوده است. شرکت بهینهسازی مصرف سوخت نیز در همین راستا در سال 1379 تأسیس گردیده است. این شرکت با توجه به بازده پایین فنآوریهای تبدیل انرژی، فرسودگی تجهیزات، قدیمی بودن فرآیندهای تولید، وجود تجهیزات صنعتی با کارآیی پایین فعالیتهایی را با برنامههای اجرایی، توسعه دانش عمومی، استانداردسازی مصرف، اصلاح ساختار و قوانین، فرهنگسازی با آموزش و توسعه فنآوری که مهمترین عامل را در بهینهسازی مصرف انرژی تشکیل میدهند آغاز کرده و تاکنون ادامه دارد.
بر اساس سند ملی راهبرد انرژی کشور، در راستای توسعه همه جانبه بخش انرژی با رویکرد سیاستهای اقتصاد مقاومتی، میبایست شدت انرژی کشور تا پایان افق چشم انداز سند در سال 1420، به یک دوم میزان کنونی برسد. براي دستيابي به اين مهم، اجراي دو عامل سياست گذاري در منطقي كردن مصرف انرژي و مديريت مصرف انرژي از اهميت زيادي برخوردار مي باشد. در ارتباط با تنظيم و اجراي سياست گذاري كه بر طبق قانون به عهده دولت است، شركت بهينه سازي مصرف سوخت كشور در وزارت نفت و سازمان بهره وري انرژي در وزارت نيرو موضوع را پيگيري مي نمايند، در حالي كه دولت نيز رأساً با تشكيل سازماني، سياست هاي قانون مصوب هدفمندي يارانه ها را به اجرا گذارده بود. در مورد مديريت مصرف انرژي اين امر به سازمان هاي عملياتي دولتي و خصوصي واگذار شده كه با شناسايي تنگناها و رفع آن ها و يا توسعه فن آوريهای انرژی کارامد، صرفه جويي در مصرف انرژي را دنبال نمايند.
مأموريت صنعت
اعمال مديريت تقاضاي انرژي ، اجراي سياست‌ها ، تدوين معيارها ، استانداردها و دستورالعمل‌هاي مرتبط با بهينه‌سازي مصرف انرژي در بخش صنعت
سياست‌هاي اجرايي بهينه‌سازي انرژي در بخش صنعت
- تدوين استانداردها و معيارهاي مصرف انرژي
- مميزي انرژي به‌منظور شناسايي پتانسيل‌هاي صرفه‌جويي و راهكارهاي اجرايي آن در واحدهاي صنعتي
- كمك به اجراي طرحهاي صرفه‌جويي و افزايش بازده انرژي در صنايع و تجهیزات انرژی بر
- مساعدت در تدوين قوانين و مقررات مصرف منطقي حامل‌هاي انرژي هيدروكربني و تجديد پذير
- مساعدت در تدوين قوانين و مقررات نحوه استفاده از حامل هاي انرژي با هدف مراعات استانداردها
- مساعدت در تدوين قوانين و مقررات مديريت مصرف انرژي
- مساعدت در تدوين قوانين و مقررات حمايت از شركت‌هاي خدمات انرژي (ESCOs)
- آموزش نيروي انساني به‌منظور ايجاد تشكيلات مناسب مديريت انرژي در صنايع
- اعمال مديريت انرژي به‌منظور كنترل دائمي و پايدار مصرف انرژي در واحدهاي صنعتي
- ايجاد سيستم اطلاع‌رساني و بانك اطلاعات انرژي و اشتراك‌گذاري دانش بهينه‌سازي انرژي در صنعت
- نوآوري و توسعه فن‌آوري‌هاي صرفه‌جويي انرژي در صنعت
- تبليغ و ترويج به منظور گسترش فرهنگ بهينه‌سازي مصرف سوخت در صنعت
اولويت‌هاي جاري مديريت صنعت
- تعريف، تصويب و اجراي طرحهاي ماده 12 قانون رفع موانع توليد (شامل طرحهاي بهينه سازي مصرف انرژي يا توسعه انرژيهاي جايگزين مرتبط در چاههاي كشاورزي، طرحهاي بهينه سازي مصرف انرژي در صنايع نفت، گاز و پتروشيمي و سایر واحدهای صنعتی و کشاورزی انرژی بر)
- اجرايي نمودن ماده 26 قانون 1770 ( اخذ جرائم جهت اجراي طرحهاي بهينه‌سازي در صنعت )
- استفاده از تسهيلات ماده 14 قانون 1770 ( يارانه سود تسهيلات جهت اجراي طرحهاي بهينه‌سازي مصرف سوخت نظير بازيافت تلفات حرارتي ، كاهش فلر و ... )
- پيگيري جهت اجرايي شدن موارد مربوط به قانون 1770
- تدوين ، بازنگري و اصلاح استانداردهاي مصرف انرژي با همكاري سازمان استاندارد و ساير دستگاههاي دولتي
مصرف انرژي بخش صنعت و كشاورزي
بر اساس آخرين آمار و ارقام ارائه شده در ترازنامه هيدروكربوري کشور در سال 1396، مصرف انرژي نهايي در بخش صنعت 361.37 میليون بشكه معادل نفت خام بوده است كه سهم 26.1 درصد از كل مصرف انرژي نهايي را دارا مي‌باشد که نسبت به سال قبل از آن رشد حدود 2 درصدی را نشان میدهد. (سهم مصارف صنعت در سال 1395، 24.39% بوده است.)
مصرف بخش کشاورزی در سال 1396، 54.74 میلیون بشکه معادل نفت خام بوده است که سهم 3.9 درصد از کل مصرف انرژی نهایی را شامل میشود.
نمودار 1 - سهم بخش هاي صنعت و كشاورزي در مصرف انرژي نهايی- ترازنامه هیدروکربوری کشور سال 1396
نمودار 2 - سهم حاملهای انرژی در تأمين انرژي بخش صنعت- ترازنامه هیدروکربوری کشور سال 1396
نمودار 3 - سهم حاملهای انرژی در تأمين انرژي بخش كشاورزي- ترازنامه هیدروکربوری کشور سال 1396
فعاليتهاي مديريت صنعت تاكنون
مديريت بهينه سازي انرژي در بخش صنعت در سالهاي اخير با همت كارشناسان و بهره‌گيري از مشاوران مجرب به تدوين استاندارد و معيار مصرف انرژي در صنایع مختلف با فرآيندهاي توليدي انرژي‌بر پرداخته است كه اين صنايع به شرح ذيل مي‌باشند:
- صنايع نفت، گاز و پتروشيمي (پالايشگاههاي نفت، پالايشگاههاي گاز، تلمبه‌خانه‌ها و خطوط انتقال نفت، ايستگاههاي تقويت فشار و خطوط انتقال گاز، 5 محصول پتروشيمي و معيار 15 محصول پليمري و غير‌پليمري، روغن و گريس)
- صنايع بالادستي نفت و گاز (واحدهاي نمك‌زدايي نفت‌خام، واحدهاي گاز مايع)
- صنايع كاني و غير فلزي (آجر، كاشي و سراميك، سيمان، گچ و آهك، شيشه و جام)
- صنايع فلزي (آهن و فولاد، آلومينيوم، سرب و روي، مس)
- تجهيزات و تأسيسات احتراقي (گرمكن‌هاي صنعتي گاز سوز و سوخت مايع، ديگهاي بخار صنعتي و واحدهاي يوتيليتي)
- صنايع غذايي و كشاورزي (قند و شكر، روغن نباتي، كمپوت و كنسرو ، كنسانتره، آبميوه و صنايع لبني، چوب و كاغذ، واحدهاي گلخانه‌اي و مرغداري‌هاي كشور)
- ساير صنايع (نساجي، تاير و تيوب)
بازنگري تعدادي از استانداردهاي تدوين يافته نيز، پس از گذشت يك دوره اجرايي استاندارد و دريافت بازخورد از صنايع مربوطه انجام يافته است از آن جمله:
- بازنگري استاندارد مصرف انرژي در صنايع انرژي بر كاني غيرفلزي (سيمان، شيشه، گچ و آهك)
- بازنگري استاندارد مصرف انرژي در صنايع لبني، صنايع قند و شكر و روغن نباتي
- بازنگري استاندارد مصرف انرژي در صنايع تاير و تيوب
- بازنگري استاندارد مصرف انرژي در صنايع چوب و كاغذ
- بازنگري استاندارد مصرف انرژي در صنايع توليدي روغن موتور
- تصویب اصلاحیه استانداردهای پالایشگاههای نفت، پالایشگاههای گاز، سیمان و آجر
از ديگر فعاليتهاي انجام يافته مطالعات امكان‌سنجي توليد همزمان سرما، گرما و توان در نيروگاه پايانه خارك، سيمان اروميه، پژوهشكده انرژي دانشگاه شريف، حرم مطهر امام رضا (ع) و شهرك پرند و اجراي طرح پايلوت توليد همزمان گرما، سرما و توان (CCHP) در دانشگاه كاشان مي‌باشد.
در سالهاي اخير مميزي انرژي و تهيه ساختار واحد بهينه سازي مصرف انرژي و استقرار سيستم مديريت انرژي EnMS در گروههاي مختلف صنعتي كشور انجام پذيرفته است از آن جمله مي‌توان كارخانه‌هاي شيشه، آجر، سيمان، نساجي، كاغذسازي و چندين كارخانه مواد شيميايي را نام برد.
از ديگر فعاليتهاي انجام شده، بهينه سازي و اتوماسيون مشعل كوره‌هاي پخت سراميك، ساخت و توليد دستگاههاي گرمايشي صنعتي با راندمان بالا، مميزي انرژي الكتريكي و گرمايي و ارائه راهكارهاي ارتقاء مصرف انرژي بخش‌هاي عرضه و تقاضا در منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس و انجام چندين طرح مطالعاتي كاهش مصرف انرژي در فرآيندهاي به شدت انرژي‌بر با استفاده از آناليز پينچ و انتگراسيون حرارتي مي‌باشد.
در اين مديريت طراحي و ساخت موتور ديزل سنگين دوگانه‌سوز D-87 با هدف تأمين موتورهاي ديزل سنگين مورد نياز کشور، دستيابي به دانش فني طراحي و ساخت موتورهاي ديزل سنگين بر اساس استانداردهاي بين‌المللي و دستيابي به دانش فني استفاده از سوخت‌هاي جايگزين نيز انجام شده است.
مديريت بهينه سازي انرژي در بخش صنعت در زمينه آموزش، اطلاع رساني و تحقيق و توسعه نيز گامهاي مؤثري برداشته است كه از آن جمله مي‌توان برگزاري دوره‌هاي آموزشي تخصصي بهينه‌سازي انرژي در شاخه‌هاي مختلف صنعتي، تهيه كتابچه راهنماي اندازه‌گيري و مميزي انرژي را نام برد.
فعاليتهاي جاري مديريت صنعت
- ماده 12 قانون رفع موانع توليد
طرحهاي بهينه‌سازي و افزايش كارآيي مصرف انرژي اين مديريت كه اجراي آنها در قالب ماده 12 قانون رفع موانع توليد رقابت پذير و ارتقاي نظام مالي كشور پيگيري مي‌گردد به شرح زير مي‌باشد:
- طرح برق‌دار كردن چاههاي كشاورزی (مصوبه شوراي اقتصاد اخذ گرديده و پروژه در مراحل اجرايي قرار گرفته است)
- طرح تبدیل نیروگاه هاي گازي به سیکل ترکیبی و حذف نیروگاه هاي فرسوده (بسته پيشنهادي به منظور تصويب شوراي اقتصاد تهيه گرديده است)
- طرح جایگزینی نفت گاز با انرژي هاي تجدید پذیر در 92 پایگاه مرزي و 5 جزیره جنوبی سپاه
- طرح جایگزینی مولدهاي دیزلی با مولدهاي گاز سوز در صنایع همراه با تولید همزمان برق و گرما
- طرح بازتوانی نیروگاه هاي بخاري
- طرح افزایش کارایی مصرف انرژي در صنایع پتروشیمی
- طرح افزایش کارایی مصرف انرژي در صنایع سیمان
- طرح افزایش کارایی مصرف انرژي در صنایع آهن و فولاد
- طرح افزایش کارایی مصرف انرژي در پالایشگاه هاي نفت و خطوط لوله
- تدوين/ بازنگري استاندارد مصرف انرژي
در زمینه تدوین استانداردهای جدید و بازنگری استانداردهای موجود با تأمین اعتبار از منابع داخلی شرکت ملی نفت، پروژه های زیر در دست اقدام میباشد:
- بازنگري و تدوین استاندارد معیار مصرف انرژي در فرایندهای پتروشیمی
- بازنگري استاندارد معيار مصرف انرژي در فرایندهای تولید قند و شكر
- تدوين استاندارد معیار مصرف سوخت برای توربينهای گازي
- بازنگري استاندارد معيار مصرف انرژي در واحدهاي گلخانه‌اي كشور
در حوزه تجهیزات انرژی بر، پروژه های در مرحله تصویب خواهی بقرار زیر است:
- بازنگري استاندارد مصرف و برچسب انرژي گرمکن های صنعتی گازسوز با ظرفیت حداکثر تا 300 کیلو وات
- بازنگري استاندارد مصرف انرژي و تعیین دستورالعمل برچسب انرژي دیگهای بخار
- تدوین معیار مصرف و برچسب انرژی مشعلهای صنعتی و نیروگاهی
کمیته سوخت و خوراک
در راستای رسالت شرکت بهینه سازی مصرف سوخت جهت بهینه نمودن مصرف انرژی و تبیین لزوم توجه به طرح های بهینهسازی، مدیریت صنعت بر پایه نتایج مطالعات تدوین استانداردهای معیار مصرف انرژی در صنایع مختلف نظیر پالایشگاههای نفت و گاز، نیروگاهها، خطوط انتقال نفت و گاز، صنایع فلزی و غیرفلزی و سایر صنایع، اقدام به بررسی و تعیین سوخت مورد نیاز طرح های جدیدالاحداث می نماید.
پتانسیل میزان صرفه جویی سوخت بدست آمده در طرح های مورد بررسی در کمیته هماهنگی سوخت و خوراک وزارت نفت با همکاری این مدیریت مطابق جدول زیر میباشد:
|
ردیف |
نام طرح |
پتانسیل صرفهجویی / میلیون مترمکعب گاز طبیعی در سال |
|
1 |
مجتمعهای پتروشیمی |
13497 |
|
2 |
نیروگاهها |
11604 |
|
3 |
پالایشگاههای نفت |
2952 |
|
4 |
پالایشگاههای گاز |
1211 |
|
5 |
صنایع فلزی |
2261 |
|
6 |
صنایع غیر فلزی |
620 |
|
7 |
غذایی و کشاورزی |
168 |
|
مجموع |
32312 |
|
