توسعه برچسبهاي انرژي براي سازنده اين امكان را فراهم مي آورد تا فاصله ساختمان خود را با الزامات قانون گسترش داده و از سود حاصل از آن به نحو مناسبتري استفاده نمايد.
برچسبدهي انرژي ساختمان در دنيا داراي سابقه طولاني نيست، ليكن عمده كشورهاي پيشرفته در حال حاضر داراي روشي جهت برچسبدهي انرژي به ساختمان می باشند كه در اكثر آنها بصورت اجباري صورت ميگيرد. قانونهاي انرژي، معمولا تنها الزاماتي را براي ضريب انتقال حرارت پوسته خارجي و يا در نهايت بازده سيستمهاي مكانيكي تعيين ميكنند، که مصرفكننده يا مشتري را به حاشيه قانون سوق ميدهد و سبب ميشود عمده ساختمانهاي ساخته شده تنها با فاصله كمي قانون را رعايت نمايند.
در حال حاضر برچسبدهي انرژي به ساختمان در اتحاديه اروپا، آمريكا، كانادا و استراليا انجام ميشود و هريك از اين كشورها داراي روش مشخصي جهت برچسبدهي انرژي به ساختمان ميباشند.
برچسب‌گذاري ساختمانها و صدور گواهي در اروپا در سال هاي اخير و با پياده‌سازي راهنماي عملكرد انرژي ساختمانها [1](EPBD)، توسعه يافت. بر طبق اين راهنما، صدور گواهي براي بيان عملكرد انرژي[2](EPC) در مورد ساختمانهاي جديد و يا ساختمانهاي واگذارشده از سال 2006 ضروري شده است. به منظور محاسبه ميزان انرژي مصرفي بخشهاي مختلف، بيش از 30 استاندارد توسط انجمن استانداردسازي اتحاديه اروپا تدوين شده است كه با استفاده از آن مصرف انرژي ساختمان در بخشهاي گرمايش و سرمايش، آبگرممصرفي، روشنايي و تجهيزات كمكي (فنها و پمپها) ارزيابي ميگردد.
برچسبدهي انرژي و رتبهبندي انرژي ساختمان در آمريكا به دو روش اصلي صورت ميگيرد كه شامل روش Energy Star و روش LEED[3]ميگردد. روش اول بر اساس محاسبه مصرف انرژي ساختمان و به صورت ستارهدهي بوده و روش دوم يك روش امتيازدهي محسوب ميشود كه بر اساس كيفيت قسمتهاي مختلف ساختمان و مجموع امتيازات تعلقگرفته به آن، رده مصرف انرژي ساختمان را تعيين مينمايد. ساختمانهايي كه بر اساس روش Energy star كمتر از 4 ستاره را بخود اختصاص دهند مردود محسوب ميگردند.
در استرالیا به منظور کاهش انرژی مصرفی در ساختمان و انتشار گازهای گلخانهای حاصل از آن، علاوه بر وضع مقررات انرژي ساختمان در غالب كد های ساختمانی استراليا(BCA)[4]، چندین سیستم رتبهبندی، مانند روشهاي NABERS، NATHERS و Green star جهت ارزیابی مصرف انرژي ساختمان و بررسي تاثیر آنها بر محیط زیست، ایجاد شده است. تمرکز برخی از این سیستمهای رتبهبندی تنها بر انرژی مصرفی در ساختمان بوده، در صورتی که برخی از آنها، جنبههای دیگری از ساختمان، از جمله میزان آب مصرفی، کیفیت محیط داخلی ساختمان، میزان ضایعات تولید شده در ساختمان و دیگر اثرات زیست محیطی، را نيز مورد بررسی قرار میدهند. در حال حاضر در استراليا، برچسبدهي انرژي براي تمامي ساختمانهاي دولتي با زيربناي بالاي m2 2000 اجباري ميباشد.
برچسبدهي انرژي با ارتقاي كيفيت ساخت ساختمانها و ترغيب سازندگان به ساخت ساختمانهاي با رده انرژي بالاتر، تاثير مستقيمي در كاهش مصرف انرژي در بخش ساختمان ميگذارد. به اين علت عمده كشورهاي پيشرفته دنيا در حال حاضر داراي روشي جهت برچسبدهي انرژي ساختمان بوده و اعطاي برچسب انرژي در آنها براي ساختمانهاي دولتي و ساختمانهاي بزرگ، اجباري محسوب ميشود.
شرکت بهینه سازی مصرف سوخت به عنوان عضوكارگروه ماده 11 قانون 1770 و مسئول تدوین استانداردهای تعیین معیار مصرف انرژي در ساختمان ، از سال 87 اقدام به تدوین پیش نویس استاندارد برچسب انرژي ساختمان در قالب یک پروژه تحقیقاتی و مطالعاتی نمود . در این پروژه برچسبدهي انرژي به ساختمان در اتحاديه اروپا، آمريكا، كانادا و استراليا مورد بررسی و در نهایت با توجه به امکانات موجود در کشور انتخاب بهینه دراین خصوص صورت گرفته و پیش نویس دو استاندارد برچسب انرژی ساختمان های مسکونی و غیرمسکونی تدوین گردید . این دو پیش نویس پس از بررسي هاي فني در كارگروه هاي تخصصي با حضور نمايندگان وزارت نیرو ، وزارت راه و شهر سازي، سازمان ملي استاندارد ، سازمان حفاظت محيط زيست و نظام مهندسي ساختمان در بهمن ماه سال 1390 به تصويب كميته ملي استاندارد رسيد . این استانداردها با عنوان " تعیین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی ساختمان های مسکونی " به شماره ملي 14253 و" تعیین معیار مصرف انرژی و دستورالعمل برچسب انرژی ساختمان های غیرمسکونی " به شماره ملی 14254 به ثبت رسيده است .
طرح تعيين معيار مصرف انرژي و برچسب انرژي ساختمان با هدف بهينه سازي مصرف انرژي ساختمان هاي موجود و درحال ساخت به صورت دستور العمل محاسباتي و به شكل مشابه برچسب انرژي لوازم خانگي و برچسب انرژي خودرو می باشند.
روش نمايش برچسب انرژي ساختمان شبيه برچسب انرژي لوازم خانگي و بصورت نواري بين درجه هاي Aتا G رده بندي شده و معيار مصرف براي اخذ هر رده تعيين شده است .
رده بندي مصرف انرژي از ردهA تاG برحسب ميزان مصرف انرژي درجه بندي شده و ساختمان هايي كه مطابق اين استاندارد قابليت كسب حداقل رده G را نداشته باشند ، به لحاظ انرژي غيراستاندارد خواهند بود .
رده بندي برچسب انرژي به گونه اي تدوين شده است كه با اجراي موارد مبحث 19 مقررات ملي ساختمان ، قابليت كسب رده D و حتي C در ساختمان هاي مسكوني وجود دارد .
براي ساختمان هاي با كاربري اداري و به ويژه اداري دولتي معيارهاي رده بندي انرژي سخت گيرانه تر در نظر گرفته شده است.
مبحث 19 مقررات ملي ساختمان ، به عنوان يكي از مباني تدوين استاندارد برچسب قرار گرفته است .همچنين از استانداردهاي معتبر بين المللي براي تدوين طرح بهره گيري شده است .
برچسب انرژي ساختمان به چهار بخش ساختمان هاي مسكوني بزرگ، ساختمان هاي مسكوني كوچك ، ساختمان هاي اداري دولتي و ساختمان هاي اداري غير دولتي تقسيم بندي شده است . معيار هاي تعيين رده مصرف انرژي به نسبت نوع كاربري متفاوت مي باشد .
براي پيشتاز بودن دولت در اعمال راهكارهاي صرفه جويي انرژي ، معيار هاي مصرف انرژي براي ساختمان هاي اداري دولتي و عمومي سخت گيرانه تر پيش بيني شده است .
در ساختمان هاي موجود با اجراي پنجره هاي دوجداره استاندارد ، رده انرژي G قابل كسب مي باشد .
با نصب سامانه كنترل هوشمند دما ، شيرهاي ترموستاتيك رادياتور ، عايقكاري حرارتي ديوارها، بام و تاسيسات گرمايشي، استفاده از آبگرمكن هاي خورشيدي ، لامپهاي كم مصرف و ... رده هاي انرژي بالاتري از برچسب را مي توان به ساختمان اختصاص داد .
ساختمان هايي كه قادر به دريافت پايين ترين رده برچسب انرژي نباشند ، هزينه بهره برداري زيادي به لحاظ مصرف انرژي دارند و هر چه رده مصرف انرژي ساختمان بالاتر باشد ، هزينه هاي انرژي كمتر بوده و نشان دهنده كيفيت بهتر ساختمان مي باشد .
در ايران تنها قانون مرتبط با مصرف انرژي در ساختمان، مبحث 19 مقررات ملي ساختمان است كه تنها به ذكر الزاماتي درباره ضريب انتقال حرارت پوسته خارجي پرداخته است. توسعه برچسبهاي انرژي علاوه بر تاثير مستقيم در كاهش مصرف انرژي ساختمان به ساكنان اين امكان را ميدهد كه بر اساس رتبه انرژي، ساختماني را جهت سكونت انتخاب نمايند كه هزينه بهره برداري كمتري از لحاظ مصرف انرژي داشته باشد و به اين ترتيب سازندگان نيز به ساخت ساختمانهاي با كيفيتتر ترغيب ميشوند و دولت نيز ميتواند روشهاي حمايتي خود را به سمت ساختمانهاي با ردههاي بالاي انرژي سوق دهد.
کوروش هاشمی مدیربهینه سازی انرژی در بخش ساختمان
[1]EnergyPerformanceBuilding Directive
[2] EnergyPerformance Certificate
[3] Leadership in Energy & Environmental Design
[4] Building Code of Australia
